Dwa lata w kolonii karnej Łukaszenki. Mówi, co tam przeżyła

Daria Czulcowa to białoruska dziennikarka Biełsat TV, która przesiedziała dwa lata w kolonii karnej wraz z koleżanką Katią Andrejewą. Reżim Łukaszenki skazał je za relacjonowanie protestów antyrządowych w Mińsku w 2020 roku. Dziennikarki wykonywały po prostu swoją pracę: nadawały relację do internetu i nagrywały wypowiedzi protestujących ludzi. Zostały aresztowane przez białoruski specnaz. Sąd skazał je na dwa lata kolonii karnej. Zostały oskarżone "organizację działań rażąco naruszających porządek publiczny".

Czulcowa wyszła już na wolność i udzieliła wywiadu Wiktorii Bieliaszyn z "Gazety Wyborczej". Tak opisuje warunki w areszcie Okrestino:

- Siedzisz w przepełnionej celi, gdzie brakuje powietrza, a o każdy skrawek papieru toaletowego musisz się prosić. Zastanawiasz się, jak umyć zęby bez szczoteczki i pasty, jak umyć głowę, która swędzi cię z brudu, jak się ogrzać i jak poradzić sobie z atakami paniki, bo razem z 12 innymi osobami dzielisz dwa metry kwadratowe. Próbujesz przeżyć i nie zwariować.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Białoruska dziennikarka mówi także, że miała dwa lata na zrozumienie dlaczego niektórzy Białorusini wspierają reżim. Miała szansę na rozmowy z milicjantami, strażnikami więziennymi czy sędziami. Pytała ich, dlaczego popierają despotę i dyktatora. Jej wnioski?

- Rozmawiałam o tym z siłowikami [ludzie aparatu represji – red.], którzy nas przewozili z miejsca na miejsce. Mówili, że mają kredyty, stabilną pensję, mieszkanie służbowe. Pytałam wtedy, czy mogą wyjechać na urlop z Białorusi. Okazywało się, że nie, że nigdy nie byli za granicą, ale nie widzieli w tym problemu. Samochód, mieszkanie, licha, ale stała pensja znaczą dla nich więcej niż wolność.

Czasem motywem pracy w milicji czy kolonii karnej jest… zapewnienie przyszłości dzieciom. Czulcowa wyjaśnia: - Pracownicy kolonii karnej podlizywali się tym wyżej w hierarchii, bo święcie wierzyli, że z czasem do pracy w tym samym miejscu zostaną przyjęte ich dzieci. Zadowala ich to, co mają. Tych, którzy walczą o demokrację czy wolność, traktują jak szaleńców.

Dziennikarka Bielsatu wspomina, że próbowano ją w więzieniu urobić, by poszła na współpracę: - Raz w miesiącu na prywatną rozmowę wzywała mnie zastępczyni kierownika kolonii. "Dasza, po co ci to wszystko? Jesteś taka młoda, poproś o ułaskawienie. Wyjdziesz stąd, znajdziesz chłopaka, wyjdziesz za mąż, urodzisz dzieci". Ze wszystkich sił powstrzymywałam się, by nie krzyknąć jej w twarz, że mnie to potrzebne, bo chcę żyć w wolnym kraju, a nie, jak ona, w gównianej dyktaturze.

Tymczasem druga z dziennikarek, Katia Andriejewa, po dwóch latach spędzonych w kolonii karnej, została w zeszłym roku skazana na kolejnych osiem lat pozbawienia wolności. Andriejewej zarzucono rzekomą "zdradę stanu".

W białoruskim więzieniu siedzi także dziennikarz Andrzej Poczobut, korespondent "Gazety Wyborczej" na Białorusi. Usłyszał niedawno wyrok ośmiu lat więzienia. Jak informuje PAP, Poczobut na razie przebywa w areszcie w Grodnie. Od daty ogłoszenia wyroku ma dziesięć dni na złożenie odwołania, a decyzja, do której kolonii karnej ma trafić, zapadnie dopiero po rozpatrzeniu apelacji. Dziennikarz może teoretycznie trafić do kolonii w obwodzie homelskim, mohylewskim, witebskim czy brzeskim. Na Białorusi jest kilkanaście kolonii karnych, zwanych też łagrami. Poczobut ma odbyć wyrok w kolonii o zaostrzonym rygorze.

W grudniu 2022 reżim Łukaszenki zatrzymał byłą już dziennikarkę Łarysę Szczyrakową. Jej niepełnoletni syn trafił do ośrodka wychowawczego. Byłej współpracowniczce niezależnych białoruskich mediów grozi do 4 lat kolonii karnej za "dyskredytację Białorusi". Szczyrakowa ze względu na represje już w 2021 roku musiała porzucić dziennikarstwo i zajęła się pracą fotografki. Jej specjalnością stały się portrety w białoruskich strojach ludowych. Jednak mimo tego, że zajmował się robieniem zdjęć i tak została zatrzymana.

Według niezależnego Białoruskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy, za kratkami na Białorusi pozostaje ponad 30 przedstawicieli mediów, zatrzymanych i skazanych przez władze za działalność zawodową. 400 dziennikarzy uciekło z Białorusi w ciągu ostatnich 18 miesięcy.

Sebastian Łupak, dziennikarz Wirtualnej Polski