Dylemat głodnego barbarzyńcy

Najpierw artykułem opublikowanym na łamach „The New York Review of Books”, a potem książką Wyzwolenie zwierząt filozof Peter Singer zainicjował w latach 70. debatę na temat świadomości ludzkiej i zwierzęcej oraz moralności spożywania mięsa. W przedmowie do drugiego, poprawionego wydania z roku 1990 wyjaśnił, że napisał tę książkę dla wszystkich tych, którzy zmienili swoje życie, aby przybliżyć (innym) ideę wyzwolenia zwierząt.

Nigdy nie mówił o sobie, że jest weganinem, to znaczy osobą, która wykracza poza ramy zwykłego wegetarianizmu i wyrzeka się wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Coraz więcej ludzi tak się jednak określa, a echa dyskusji rozpoczętej przez Singera wciąż pobrzmiewają w kręgach naukowych i poza nimi. Odkąd w 1973 roku cały świat usłyszał salwę Singera , darwinizm i sozologia stały się głównymi intelektualnymi nurtami kultury XXI wieku.

Organiczna uprawa warzyw i hodowla zwierząt, neurobiologia, a także inspirowana teoriami Darwina biologia ewolucyjna, zaowocowały sprzecznymi poglądami na temat zabijania i jedzenia zwierząt.

Choć restauracje coraz wyraźniej poszerzają wegetariańskie menu, kwestia filozoficzna – czy wszelka świadomość, zwierzęca i ludzka, jest sobie równa? – wciąż pozostaje otwarta. Sam Singer , jako bohater własnego opowiadania, które napisał w 1999 r. w odpowiedzi na Żywoty zwierząt J. M. Coetzee'ego , doszedł do wniosku, że „wartość, którą się traci, gdy zostajemy czegoś pozbawieni, zależy od tego, czym to coś było przed utratą, a ludzka egzystencja jest bardziej złożona od egzystencji nietoperza” – co było wyraźnym nawiązaniem do słynnego artykułu filozofa Thomasa Nagela o niedostępnym subiektywizmie każdej świadomości odmiennej od naszej.

Harold Fromm

Pełna wersja artykułu dostępna w aktualnym wydaniu „Forum”.