Czy język polski przestanie istnieć?

Żyjemy w epoce wielkiego wymierania języków - alarmują językoznawcy. Czy język polski również jest zagrożony? A inne języki używane na terenie naszego kraju (np. kaszubski)? Połowie języków, którymi mówi się na świecie, grozi wyginięcie. O których językach mowa?Na te i wiele innych pytań odpowiadamy na kolejnych stronach naszej galerii.

Obok informacji o ginących językach na kolejnych stronach odsyłamy do najbardziej interesujących książek na temat historii, tajemnic i nauki języka (nie tylko) polskiego.

Książka prezentuje historię języka polskiego od czasów kształtowania się jego zaczątków w łonie prasłowiańszczyzny do przełomu spowodowanego najazdem hitlerowskim na Polskę. Dzieje polszczyzny przedstawione są na tle historycznokulturalnym. Pozycja ukazuje jak historia narodu splata się z dziejami języka, jak na przekształcenia języka wpływa życie polityczne, religijne i kulturalne, jaką rolę odgrywa język w danej epoce. Książka wydana w latach 1961-1972 w trzech tomach, była wielokrotnie wznawiana, również w edycjach jednotomowych. Ich łączny nakład wyniósł ponad 100 000 egzemplarzy!

*

Leksykon ten jest pierwszym w Polsce kompendium tego typu. W 1500 hasłach opisuje ludy i języki zarówno historyczne, jak i współczesne. Przedstawia podstawowe informacje o narodach, plemionach i innych mniejszych i większych grupach etnicznych - ich kulturze, obyczajach, religii, organizacji społecznej, sposobach gospodarowania oraz językach i pismach. Ułatwia orientację w skomplikowanych podziałach etnicznych i językowych współczesnego świata.

*

Używanie języka w mowie i piśmie jest dla nas oczywistością. Jest on "przezroczysty" i niezbędny jak powietrze. Zauważymy go wtedy, gdy zdumiewa nas jakiś wyraz, brak nam właściwego sformułowania czy nie wiemy jak coś napisać. Ciekawą, choć skomplikowaną, strukturę polszczyzny, a także jej dawne i obecne bogactwo pokazuje ta książka.

*

1000 języków to ciekawie napisany i bogato ilustrowany leksykon języków świata. Zostały one uporządkowane według regionów, a każdy artykuł zawiera informacje o liczbie użytkowników, zasięgu terytorialnym, powstaniu i rozwoju oraz charakterystycznych cechach języka. Opracowana przez grono wybitnych naukowców książka opisuje wszystkie języki światowe, główne języki każdego z regionów oraz języki mniejszościowe, omawia też języki zagrożone i wymarłe. Informacje tekstowe uzupełnione są mapami, zestawieniami, fotografiami współczesnymi i archiwalnymi oraz reprodukcjami dzieł sztuki.

*

Retoryka codzienna oparta jest głównie na przykładach zaczerpniętych z wypowiedzi znanych (i nieznanych) osób, ze źródeł pisanych, najnowszej historii, a przede wszystkim codziennych sytuacji komunikacyjnych. Poradnik przeznaczony jest dla tych, którzy z racji obowiązków służbowych (lub dla własnej przyjemności) wypowiadają się publicznie - o czymś informują, do czegoś przekonują, coś proponują. Jednym słowem: mówią. Doskonała pomoc dla nauczycieli gimnazjalnych i licealnych zajmujących się kwestiami komunikacji, wystąpień publicznych i prowadzenia debat oraz dla maturzystów przygotowujących prezentacje.

*

Hebrajski biblijny jest nazwą normy literackiej, która obowiązywała w języku hebrajskim do zburzenia drugiej świątyni (70 r. n.e.). Znany jest głównie z Biblii hebrajskiej, skąd pochodzi jego nazwa. Język ten jest bardzo ważny, ponieważ stał się podstawą rozwoju kolejnych etapów języka hebrajskiego, łącznie z hebrajskim współczesnym – językiem państwa Izraela. W książce można znaleźć skrótowy opis gramatyki języka hebrajskiego oraz prezentację dwóch fragmentów tekstu biblijnego wraz z ich transkrypcją, analizą gramatyczną i tłumaczeniem.

*

Umberto Eco , z właściwą sobie swobodą przechodząc od języka naukowego dyskursu do stylu felietonu prasowego, odkrywa przed nami tajniki kilkunastu europejskich projektów języków uniwersalnych. Wśród ich autorów znaleźli się m.in. Dante , Bacon, Kartezjusz i Leibniz , którym dzisiejsze języki informatyczne wiele zawdzięczają. Ta zaskakująca historia utopii języka doskonałego pozwala nam zarazem odkryć wiele zalet naszych rodzimych języków. Dzięki temu, kończąc lekturę, jesteśmy w stanie pogodzić się z przekleństwem pomieszania języków na wieży Babel.

*

Tom o języku w mediach elektronicznych otwiera serię książek przygotowywanych pod kierownictwem profesora Jerzego Podrackiego w Pracowni Języka Elektronicznych Środków Przekazu na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

*

Monografia, oparta na szeroko zakrojonych badaniach środowiska polskich dzieci w Szwecji, przynosi obraz społecznych uwarunkowań zachowania języka i kultury rodziców przez drugie pokolenie emigrantów. Przedmiotem zainteresowania autora jest jednak przede wszystkim próba rozpoznania mechanizmów lingwistycznych rządzących przyswajaniem przez dziecko języka w warunkach bilingwizmu, zbadanie wpływu interferencji dominującego języka na przebieg procesu opanowywania języka polskiego przez dziecko.

*

Publikacja przedstawia stan polszczyzny końca XX wieku w kontekście kultury narodowej. Język jest opisany nie tylko jako narzędzie komunikacji, lecz także jako wartość kulturowa i podstawa tożsamości narodowej, świadectwo wspólnotowej konceptualizacji rzeczywistości i nośnik obrazu świata. Napisana przystępnie, bez nadmiaru specjalistycznych terminów, podejmuje zagadnienia, którymi zajmuje się współczesna lingwistyka i dydaktyka języka ojczystego, takie jak: kultura języka a norma językowa, odmiany i główne style językowe, słownictwo, frazeologia i stereotypy, słowniki i językoznawstwo polskie XX wieku.

*

Autorka podsumowuje dorobek badań nad językiem Polonii oraz pokazuje ich perspektywy na początku XXI wieku, kiedy polszczyzna jest jednym z ważnych języków oficjalnych Unii Europejskiej, szóstym językiem w Unii pod względem liczby użytkowników, językiem drugim dla rosnących grup

*

Pokazuję słowo przez zabawę nim, a właściwie zabawę jego różnymi użyciami. Polega ona przede wszystkim na mieszaniu supozycji i używaniu tego samego słowa nie tylko w różnych znaczeniach, ale także na różnych poziomach odniesień. Sam się tym bawiłem, może i czytelnik spróbuje (ze wstępu autora).

Kiedy język umiera, ginie zasób wiedzy ludzkiej gromadzony przez setki lub tysiące lat. Mitologia, poezja, znajomość roślin i zwierząt, swoiste kategoryzowanie świata, słownictwo, specyficzna gramatyka - to tylko niektóre wiadomości zawarte w języku.

*

Rozwijane przez Lakoffa językoznawstwo kognitywne wychodzi od żywego doświadczenia ufundowanego przede wszystkim na wyobraźni. Kognitywizm głosi, że język i poznanie wpływają na siebie nawzajem - język nie jest gotowym "narzędziem" poznania, danym z góry lub nawet wpisanym w strukturę umysłu. Za pomocą mnogości efektownych przykładów autorzy pokazują, jak w praktyce metafory sterują naszym postrzeganiem świata.

[Wybór i opracowanie: Grzegorz Wysocki ]