„Czas bohatera” - debata i pokaz filmów w 10. rocznicę śmierci Karskiego

„Czas bohatera” - pod takim hasłem odbyły się we wtorek w Warszawie uroczystości w 10. rocznicę śmierci Jana Karskiego , legendarnego kuriera i emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, autora raportu o zbrodni holokaustu.

Centralnymi punktami obchodów były dyskusja panelowa oraz pokaz filmów dokumentalnych poświęconych Karskiemu .

- Gdybyśmy chcieli w dwóch zdaniach zdefiniować, co określało, najlepiej charakteryzowało, konstytuowało postawę Polski i obywateli Drugiej Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej, to z różnych określeń i definicji powtarzałyby się: ‘opór’, ‘walka’ i ‘świadectwo’ - zauważył podczas otwarcia uroczystości sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa prof. Andrzej Kunert.

Jak zaznaczył, określenie ‘kurier z Warszawy’ dość powszechnie łączone jest z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, ale przecież nie był on jedynym kurierem z Warszawy.
- Takich osób było kilkadziesiąt, ale w tym gronie Jan Karski i właśnie Jan Nowak-Jeziorański wyraźnie wyróżniali się tym, że ich misje nie były jednorazowe - obaj w sumie pięciokrotnie wyruszali z Warszawy, by nieść świadectwo. Nie byli to zwyczajni kurierzy byli to emisariusze, którzy całymi sobą nieśli wiadomości, świadectwa o tym, co mieli zarówno w głowach, jak i sercach, wołali o pomoc- powiedział Kunert.
Podkreślił, że robili oni coś, co było bardzo ważne dla okupowanej Polski.

Odniósł się on do padającego m.in. z sali stwierdzenia, że misja Jana Karskiego się nie powiodła.- Tak, jeśli mówimy o holokauście, o prawdzie o holokauście, o tragedii holokaustu, to można powiedzieć, że misja się nie powiodła. Nie powiodła się w tym sensie, że nie wywołała czynnej reakcji wolnego świata, ale można też powiedzieć, że w części powiodła się, bo * Jan Karski zdołał przekazać sporej części wolnego świata sporą część prawdy o holokauście*, a za całkowitą pewnością powiodła się w imponującym stopniu, stylu i zakresie druga część świadectwa prawdy o najbardziej niezwykłym państwie okupowanej Europy - o Polskim Państwie Podziemnym - ocenił Kunert.

Ambasador Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner podkreślił, że jest pełen podziwu dla tego, co kurier robił.
- Był pierwszym, który zrozumiał, co się dzieje i dał świadectwo - powiedział.
Ambasador mówił też, że postać Jana Karskiego i jego zaangażowanie w mówieniu prawdy o holokauście są istotne również dzisiaj.

Z kolei hematolog prof. Aleksander Skotnicki, znawca dziejów Żydów w Polsce, jeden z biografów Jana Karskiego , przypomniał jak przed laty będąc na stypendium w Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy zetknął się osobiście z kurierem - wysłuchał wykładu Jana Karskiego dla studentów dyplomacji na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie.
- Mówił, żeby pamiętali, że świat nie jest sprawiedliwy, ale to nie zwalnia ich z tego, żeby całe życie walczyli o lepszą jakość życia - zaznaczył.

Uczestnicy panelu zgodnie podkreślali, że Jan Karski stał się jedną z ikon tolerancji. Były konsul generalny w Nowym Jorku Krzysztof Kasprzyk wspomniał jeden z wywiadów z Karskim .
- On tam mówił, że nie wolno mówić źle o sąsiedzie, który ma inny kolor skóry, właśnie dlatego, że ma inny kolor skóry, że nie można mówić źle o tym, kto ma inny kontakt z Bogiem niż my sami - podkreślił.

Po panelu w Kinie Kultura rozpoczął się wielogodzinny pokaz filmów dokumentalnych poświęconych Karskiemu , wśród nich znalazł się wcześniej nieprezentowany w Polsce najnowszy film twórcy dokumentu „Shoah” Claude'a Lanzmanna pt. „La Rapport Karski” („Raport Karskiego”).

Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski), legendarny kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, autor raportu o zbrodni holokaustu, urodził się w 1914 r. w Łodzi.

Od stycznia 1940 r. działał w misjach kurierskich władz podziemnych do rządu polskiego we Francji i Wielkiej Brytanii. W 1942 r. w przebraniu dwukrotnie wchodził do warszawskiego getta. W przebraniu strażnika dostał się też do obozu tranzytowego dla Żydów w Izbicy, który był ostatnim etapem przed obozem zagłady w Bełżcu. Jan Karski spisał relacje, jako naoczny świadek eksterminacji Żydów, a generał Sikorski przekazał je rządom Anglii i USA.

Polski kurier wielokrotnie osobiście apelował o ratunek dla Żydów, m.in. w lipcu 1943 r. został przyjęty przez ówczesnego prezydenta USA Franklina Roosevelta.

Po wojnie Jan Karski pozostał na emigracji w USA. W 1944 r. opublikował książkę o polskim Państwie Podziemnym, w następnych latach doktoryzował się na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie przez 40 lat wykładał na Wydziale Służby Zagranicznej.

W 1982 r. Jan Karski został odznaczony izraelskim tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, a w 1994 r. otrzymał honorowe obywatelstwo Izraela. Doktoratami honoris causa uhonorowało go osiem uczelni - amerykańskich i polskich. W 1998 roku otrzymał nominację do Pokojowej Nagrody Nobla.

* Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie.*