"50 twarzy Greya" - ostra powieść erotyczna dla twojej mamy i babci

Dominujący mężczyźni i uległe kobiety. Bicie, krępowanie i poniżanie. Smaganie pejczem i szarpanie za włosy. Szczegółowe opisy tych i wielu innych sado-masochistycznych praktyk odnajdziemy w ostrej powieści pornograficznej, w której zaczytują się gospodynie domowe, ale także nastolatki, babcie i mężczyźni. Ci ostatni robią to tylko po kryjomu, najczęściej na czytnikach e-booków, dzięki którym ich wstydliwa przyjemność może pozostać anonimowa.
„Pięćdziesiąt twarzy Greya” to napisana przez gospodynię domową E. L. James powieść, którą obecnie czytają lub zamierzają przeczytać (prawie) wszyscy. Książka, która sprzedaje się w milionach egzemplarzy – zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej czy jako audiobook.
Na kolejnych stronach piszemy więcej na temat autorki i fenomenu popularności jej powieści. Przyglądamy się też bliżej kontrowersyjnej treści, sprzecznym ocenom, planowanej ekranizacji, związkom ze „Zmierzchem” i docelowym czytelnikom książki. Już od 5 sierpnia powieść mogą przeczytać także polscy czytelnicy, choć póki co tylko w wersji elektronicznej (Wyd. Sonia Draga).

Autorka ukrywająca się pod pseudonimem E. L. James to tak naprawdę Erika Leonard z Londynu. Wcześniej pracowała na kierowniczym stanowisku w telewizji BBC. Mieszka w zachodnim Londynie wraz z mężem, scenarzystą Niallem Leonardem, oraz dwoma nastoletnimi synami.
Jak w ogóle doszło do tego, że 49-letnia (Erika urodziła się w 1963 roku) gospodyni domowa napisała trzytomową powieść pornograficzną, dzięki której zarabia obecnie około 1,5 miliona dolarów tygodniowo? Co takiego kryje się na kartach „Pięćdziesięciu twarzy Greya”, że od jakiegoś czasu o autorce książki mówi się wszędzie (znalazła się nawet pośród 100 najbardziej wpływowych osób według magazynu „Time”!)?

„Pięćdziesiąt twarzy Greya” to pierwszy tom betsellerowej trylogii E. L. James, który być może nigdy by nie powstał, gdyby autorka nie przeczytała słynnej wampirycznej sagi dla nastolatek. Mowa oczywiście o „Zmierzchu” Stephenie Meyer.
Pierwsza wersja powieści Eriki („Master of the Universe”, czyli „Pan Wszechświata”) była bowiem pornograficzną wariacją na temat „Zmierzchu”, tzw. fan fiction, czyli książką nawiązującą do sagi Meyer i z jej postaciami literackimi w roli głównej. Tak właśnie, w oryginalnym dziele E. L. James występowali Edward Cullen i Bella Swan, więc trudno się dziwić, że zarówno fani „Zmierzchu”, jak i sama Stephenie Meyer, uznali jej wersję za obsceniczną, a tym samym nie do przyjęcia.

James usunęła więc „Pana Wszechświata” ze strony z fanowskimi wariantami „Zmierzchu”, przerobiła swoją powieść i opublikowała ją na własnej witrynie (FiftyShades.com). W nowej wersji nie ma już śladu po wampirze – Edwarda zastąpił przystojny miliarder Christian Grey, a dziewiczą Bellę – uległa studentka Anastasia Steele.
Jakiś czas później kontrakt wydawniczy z E. L. James podpisała mała australijska oficyna The Writers' Coffee Shop, która w maju 2011 opublikowała – najpierw w wersji elektronicznej jako e-book oraz na papierze w miękkiej oprawie – „Fifty Shades of Grey”, pierwszy tom trylogii, którego niebywałej popularności jeszcze wtedy nikt nie mógł sobie nawet wyobrazić…

Wystarczy wspomnieć, że "Fifty Shades of Grey" ("Pięćdziesiąt odcieni szarości") to w tym momencie najlepiej na świecie sprzedająca się książka w miękkiej oprawie. Zaledwie w 11 tygodni pobiła poprzedni rekord, który należał do „Kodu Leonarda da Vinci” Dana Browna, a co więcej – w dalszym ciągu sprzedaje się rewelacyjnie.
Co jeszcze ciekawsze, Amazon ogłosił, że pierwszy tom trylogii James to pierwszy audiobook w historii sprzedany w ponad milionie egzemplarzy. Nie gorzej od tradycyjnej wersji papierowej książka sprzedaje się w wersji elektronicznej. Wydawnictwo nie potwierdziło dokładnych danych dotyczących cyfrowej sprzedaży, ale ogłosiło, że zakupiono mniej więcej tyle samo e-booków, co egzemplarzy na papierze!

O trylogii E. L. James nie bez racji mówi się, że to jedna z największych sensacji literackich roku. Obok tysięcy opinii zachwyconych czytelniczek („Hipnotyczna, uzależniająca, iskrząca seksem i erotyką powieść, której nie sposób odłożyć”), w mediach pojawiło się także niemało krytycznych recenzji i artykułów, w których nie zostawia się suchej nitki na poziomie literackim dzieła.
Piotr Milewski pisze w „Newsweeku”, że pod względem wartości literackiej "Fifty Shades Of Grey" mieści się gdzieś pomiędzy Mniszkówną, typowym harlequinem a „Wenus w futrze” Sacher-Masocha: „Osobę, która ceni dobrą literaturę, podczas czytania „Fifty Shades of Grey” rozbolą zęby, jednak fanki nie zwracają uwagi na formę, liczy się treść”.

Studentka literatury Anastasia Steele przeprowadza wywiad z młodym przedsiębiorcą Christianem Greyem. Niezwykle przystojny i błyskotliwy mężczyzna budzi w młodej dziewczynie szereg sprzecznych emocji.
Fascynuje ją, onieśmiela, a nawet budzi strach. Przekonana, że ich spotkania nie należało do udanych, próbuje o nim zapomnieć – tyle że on zjawia się w sklepie, w którym Ana pracuje, i prosi o drugie spotkanie. Młoda, niewinna dziewczyna ze zdumieniem odkrywa, że pragnie tego mężczyzny…

Anastasia pierwszy raz w życiu zaczyna rozumieć, czym jest pożądanie w swej najczystszej, pierwotnej postaci. Instynktownie czuje też, że nie jest w swej fascynacji osamotniona. Nie wie tylko, że Christian to człowiek opętany potrzebą sprawowania nad wszystkim kontroli i że pragnie jej na własnych warunkach…
Czy wiszący w powietrzu, pełen namiętności romans będzie początkiem końca czy obietnicą czegoś niezwykłego? Jaką tajemnicę skrywa przeszłość Christiana i jak wielką władzę mają drzemiące w nim demony?

Kto ma rację w tym sporze – ci, którzy twierdzą, że twórczość E. L. James to pornografia dla mamusiek (ang. „mummy porn”), ci, których zdaniem jest to po prostu jeszcze jedna wersja „Zmierzchu” Meyer, tyle że dla dorosłego odbiorcy, a może ci, którzy uważają, że powieść jest „wspaniała i uzależniająca”?
I jeszcze – czy opinie krytyków literackich mają w tym wypadku jakiekolwiek znaczenie, skoro powieść i tak nie schodzi z list bestsellerów, a tysiące czytelników jest nią zachwyconych?
Czytelniczki donoszą, że książka jest „wciągająca, podniecająca i relaksująca”, że „nie sposób się od niej oderwać”, że czyta się ją z wypiekami na twarzy oraz, że brudne myśli, jakie opanowują kobiety w czasie lektury, rekompensują wszelkie literackie mielizny dzieła.

„Większy popyt na egzemplarze drukowane w oprawie miękkiej i twardej zanotowała tylko J.K. Rowling - jej dwie ostatnie książki o Harrym Potterze kupiło odpowiednio 1,8 mln i 1,4 mln osób. Jednak seria jest już zakończona i sprzedaż nie rośnie” – donosi portal tvn24.
Po zdobyciu list bestsellerów w USA i Wielkiej Brytanii „Fifty Shades of Grey” robi także zawrotną karierę w innych miejscach globu. Do tej pory na świecie sprzedało się łącznie 31 milionów egzemplarzy powieści, a prawa do tłumaczenia sprzedano póki co do 37 krajów. W Polsce „Pięćdziesiąt twarzy Greya” ukaże się nakładem wydawnictwa Sonia Draga. Już 5 sierpnia dostępny będzie e-book, miesiąc później w księgarniach znajdziemy wersję papierową, a w planach jest także audiobook.

O prawo do sfilmowania książki ubiegały się m.in. Warner Bros., Sony Pictures, Fox 2000, Universal i Paramount. Ostatecznie batalię wygrał Universal Pictures, który – jak się nieoficjalnie mówi – zapłacił autorce 5 milionów dolarów.
Od jakiegoś czasu mówi się także o prawdopodobnych odtwórcach głównych ról – męskiej (wymienia się tutaj m.in. Michaela Fassbendera, Ryana Goslinga czy Alexandra Skarsgarda) i żeńskiej (m.in. Megan Fox, Olivia Wilde, Kristen Stewart i Scarlett Johansson).

„Niektórzy uważają, że obfitująca w pikantne szczegóły powieść może stanowić materiał na film w rodzaju słynnych "9 1/2 tygodnia", nakręcony w latach 80.” – czytamy w „Los Angeles Times” – „Inni z kolei widzą w "50 Shades of Grey" opowieść emancypacyjną, w której młoda kobieta zdobywa seksualną świadomość dzięki niekonwencjonalnym metodom starszego, władczego kochanka”.
Napisaniem scenariusza zainteresowany jest sam Bret Easton Ellis, autor kultowego „American Psycho”. W filmie – podobnie jak w książkowym pierwowzorze – nie zabraknie odważnych scen erotycznych, przynajmniej jeśli uwierzymy na słowo właścicielom praw do ekranizacji.

„Okazuje się, że seksualne perypetie bohaterki interesują znudzone pożyciem małżeńskim gospodynie domowe. Z kolei wielkomiejskie profesjonalistki twierdzą, że kupiły książkę, aby ją potem obśmiać w gronie znajomych, chociaż trudno uwierzyć, że komuś chce się brnąć przez 500 stron tylko dla żartów” – tak na pytanie o to, „kto czyta tę szmirę?” odpowiada mieszkający w Nowym Jorku korespondent Radia Zet, Piotr Milewski. I dalej:
„Faceci z kolei smakują prozę pani Leonard vel James po kryjomu. Pytani, co tam mają w Kindle’u, odpowiadają, że Jonathana Franzena. Socjolodzy uważają, że to poczucie bezkarności, które dają czytniki e-booków, w dużej mierze zadecydowało o sukcesie Brytyjki. Miliony kobiet i nieznana, choć niewątpliwie mniejsza liczba panów, którzy nie odważyliby się usiąść z pornograficzną książką w metrze czy w parku, mają zapewnioną dyskrecję.Krótko mówiąc, E.L. James jest pierwszą w historii pisarką, która zawdzięcza oszałamiający sukces technologii”.
Na zdj. autorka książki

Ellis Cashmore, profesor uniwersytetu w Staffordshire, uważa wręcz, że za sprawą „50 twarzy Greya” w najbliższych latach w Wielkiej Brytanii (a zapewne i w innych krajach, w których książka stała się betsellerem) wzrośnie liczba noworodków.
„Wraz z milionami sprzedanych kopii, wydaje się sensowne przypuszczać, że w ciągu 9 miesięcy doświadczymy wzrostu liczby dzieci” – powiedział Cashmore – „To nie jest trudne równanie: więcej seksu, znaczy więcej ciąż, co oznacza więcej dzieci”.
„Jak dotąd powieściom autorstwa E. L. James przypisywano już ożywienie w popadających w stagnację związkach małżeńskich, a liczba kobiet kupujących seksualne zabawki podwoiła się. Ann Summers, brytyjski sklep z erotyczną bielizną i gadżetami, odnotował w ostatnim czasie wzrost sprzedaży pejczy i batów o 15 procent, kajdanek o 30 procent, a opasek na oczy o 60 procent.Również na półkach z książkami sprzedaż literatury erotycznej i pornograficznej wzrosła w przeciągu kilku miesięcy o 130 procent” – czytamy na booklips.pl.

Czy pornograficzną trylogię E. L. James pokochają także polskie czytelniczki (oraz, jakżeby inaczej, nieprzyznający się do tego wprost czytelnicy)? Biorąc pod uwagę fakt, że książka jest już właściwie globalnym bestsellerem oraz że mówi się o niej i pisze praktycznie wszędzie – jak najbardziej.
Warto także zerknąć na pierwsze opinie polskich czytelniczek, które w większości zachwycają się powieścią w nie mniejszym stopniu od swoich zagranicznych koleżanek. Wygląda na to, że „Pięćdziesiąt twarzy Greya” i kolejne części trylogii również w Polsce są skazane na sukces.
_****Oprac. GW_**Oprac. GW**