150. rocznica urodzin Michała Kajki

27 września 1858 roku w Skomacku Wielkim urodził się poeta ludowy i działacz mazurski Michał Kajka . Jego wiersze cechuje m.in. wielkie umiłowanie ojczystego języka.

Michał Kajka (inna wersja Kayka) urodził się 27 września 1858 roku w Skomacku Wielkim (pow. ełcki) w rodzinie chłopskiej. Mimo trudnej sytuacji finansowej rodziny uczęszczał do miejscowej szkoły elementarnej, zaś w wieku 10 lat poszedł do szkoły ludowej w Rostkach.

Po jej ukończeniu zatrudnił się jako parobek u bogatych włościan. Podjął także naukę zawodu zduna i cieśli, z których utrzymywał się później do końca życia, jako ceniony fachowiec.

W wieku 17 lat zaczął pisać wiersze. Po raz pierwszy wydrukowano je w tygodniku „Mazur” w 1884 roku. Dwa lata później jego kolejne utwory opublikowano w „Nowinach Śląskich”, a w latach następnych także w „Gazecie Ludowej” i „Mazurskim Przyjacielu Ludu”.

Twórczość Kajki odznaczała się niezwykłym patriotyzmem, zarówno lokalnym, jak i narodowym, a jednym z jej celów było przypominanie Mazurom o ich przynależności do Macierzy. W wierszach można odnaleźć wiele elementów prospołecznych, traktujących o codziennym dniu ludu mazurskiego, a także związanych z ich życiem religijnym. Utwory cechuje również wielkie umiłowanie ojczystego języka.

W 1883 roku Kajka wraz z żoną Wilhelminą przeprowadził się do Ogródka koło Ełku. Niedługo później zaangażował się w działalność polityczną i społeczną. Od roku 1890 opiekował się biblioteką Towarzystwa Czytelni Ludowych w Ogródku. W 1896 roku współtworzył Mazurską Partię Ludową, zaś w roku 1907 wziął udział w odbywającym się w Szczytnie spotkaniu działaczy polskich z Wielkopolski i Mazur.

Agitował za włączeniem Mazur do Polski podczas plebiscytu w 1920 roku na spotkaniach często recytując swoje propolskie wiersze, zaś później działał w Zjednoczeniu Mazurskim i Związku Polskich Towarzystw Szkolnych. W 20-leciu międzywojennym napisał m.in. wiersz Ojczysta mowo nasza, który stał się hymnem Mazurów tęskniących za Polską.

*W 1935 roku odwiedził go pisarz Melchior Wańkowicz . W związku z szykanami ze strony Niemców, pod koniec życia wiele utworów wydawał anonimowo. Michał Kajka zmarł 22 września 1940 roku w Orzyszu (pow. piski). Spoczął na cmentarzu w Ogródku. * Jego twórczość za życia została wydana tylko w jednym zbiorze - Pieśni mazurskie w 1927 roku. Pośmiertnie wiersze Kajki opublikowano w wydaniach: Wybór wierszy (1954), Wiersze wybrane (1958), Zebrałem snop plonu... (1958), Opowiadania uciesne (1970) i Z duchowej mej niwy... (1982).

Część ocalałych rękopisów utworów jest obecnie przechowywana w dziale rękopisów Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie oraz w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego w Olsztynie.

Po zakończeniu II wojny Kajka został pośmiertnie uhonorowany Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski, w 1958 roku jego setną rocznicę urodzin Ełk uczcił ufundowaniem pomnika, zaś 10 lat później w jego dawnym domu w Ogródku otwarto jego muzeum. Również Orzysz upamiętnił jego postać odsłoniętym w 1986 roku obeliskiem. Imię Kajki nosi ulica w warszawskim Aninie oraz znajdująca się przy niej Szkoła Podstawowa nr 218.