102 lata temu urodził się Witold Gombrowicz

4. sierpnia w 1904 roku urodził się Witold Gombrowicz .

* WITOLD GOMBROWICZ NA FOTOGRAFIACH*

W swoich utworach zawarł swoistą filozofię stosunków międzyludzkich, zbliżoną do egzystencjalizmu. W charakterystycznym, groteskowym i parodystycznym stylu zadawał podstawowe pytania dotyczące filozofii człowieka, estetyki i historii. Sam dzielił literaturę polską na epokę przed Gombrowiczem i epokę po nim. Istotnie – wpływ niezależnej i niezwykle krytycznej myśli pisarza na pisarstwo nie tylko polskie jest ogromny. Krytykował, ale nie narzekał – śmiał się jednym z najwyraźniejszych, najostrzejszych śmiechów w naszej kulturze.

Studia prawnicze ukończył w Uniwersytecie Warszawskim, filozoficzne i ekonomiczne – w Paryżu. Przez krótki czas był aplikantem w sądach warszawskich. Później poświęcił się wyłącznie pracy literackiej.

W sierpniu 1939 roku wyjechał do Argentyny, gdzie zastała go wojna. Z początku pracował dorywczo, później w latach 1947 – 1953 w Banku Polskim w Buenos Aires. Stronił na ogół od polskiej emigracji, z którą się nie rozumiał i nie mógł zdobyć jej uznania. W roku 1963 otrzymał stypendium w Berlinie, po czym w 1964 roku zamieszkał pod Paryżem i wreszcie w Vence na południu Francji, gdzie zmarł.

Utrzymana w tonie groteski powieść Ferdydurke (1937) zarysowała główne problemy jego twórczości: potęgę formy oraz ról społecznych w stosunkach między ludźmi i w ich psychice. Do wojny opublikował jeszcze sztukę Iwona, księżniczka Burgunda (1938, wystawienie 1957) oraz niedokończoną powieść Opętani (druk w gazetach codziennych 1939 pod pseudonimem Zdzisław Niewieski, Paryż 1973, wydanie krajowe 1990).

W Argentynie napisał głośny dramat Ślub (wystawienie polskie 1960) oraz powieść Trans-Atlantyk (1953 wydanie łączne w Paryżu, 1957 wydanie krajowe), w której potraktował satyrycznie polskie stereotypy narodowe i kulturalne.

Kolejne ważne utwory to powieści Pornografia (Paryż 1960, 1968) i Kosmos (Paryż 1965, 1986). Bardzo znaczący jest również groteskowo-parodystyczny dramat Operetka (wystawienie w Polsce 1975).

Szeroki wachlarz problemów intelektualno-artystycznych oraz informacji biograficznych przyniósł Dziennik 1953-1956 (Paryż 1957, wydanie krajowe 1986), Dziennik 1957-1961 (Paryż 1962 wraz z Operetką 1986), Dziennik 1967-1969 (1993).

Międzynarodowe uznanie zyskał Gombrowicz pod koniec życia.