Wszystko się zaczyna

Trzydzieści osiem i trzy kreski.

Marta z westchnieniem odłożyła termometr na szafkę i sięgnęła po tabletkę. Kolejny dzień pod znakiem ibuprofenu. Zajrzała do kubka, poranna herbata zdążyła już wystygnąć i na ściankach na­czynia pojawił się mało apetyczny, czarny osad. Trudno, nie będzie teraz wyłazić spod kołdry i sto­jąc na zimnej podłodze, czekać, aż się woda zagotu­je. Spadnie gorączka, to uzupełni się zapasy świeżej herbaty, soku z malin i innych dobrodziejstw. Krzy­wiąc nos, połknęła tabletkę i zakopała się z powro­tem w pościeli.

Niektórzy twierdzą, że los lubi robić na złość. Że za każdą przyjemność trzeba zapłacić z na­wiązką i czasami lepiej dwa razy się zastanowić, czy rzeczywiście chwila radości jest warta haraczu.

Nigdy i niczego nie dostanie się w prezencie, zu­pełnie za darmo. Każda drobnostka wiąże się ze zobowiązaniem, a przysługę trzeba okupić natych­miast rewanżem, nikomu też nie należy zalegać z wdzięcznością.

Marta słyszała o tym przy każdej nadarzającej się okazji, brała wciśniętą w dłoń bombonierkę i stawała przed okienkiem do rejestracji, by poło­żyć przed pielęgniarką „podziękowanie” za błyska­wiczną wizytę. Albo kupowała drogą kawę, umiesz­czała ją w gustownej torebce i wręczała sąsiadce, okazując swoją wdzięczność za załatwioną w urzę­dzie sprawę. Podobno miało to oczyścić sumienie i zagwarantować, że pchnięta raz maszyna dobro­dziejstw na rzecz bliźnich nigdy się nie zatrzyma.

Tak twierdziła mama. Za wszystko masz po­dziękować, pamiętaj. Bez przekonania, ale dzięko­wała. Gdy natomiast sytuacje się odwracały i to ona przyczyniła się do czyjegoś sukcesu, nie po­trafiła powstrzymać się od skrzywienia i głośnego protestu na widok choćby najmniejszego dowodu wdzięczności. Otrzymane czekoladki natychmiast przekazywała bratankom, kawę wciskała siostrze, a jeśli w torebce znajdowała się jakaś biżuteria, Marta bez chwili zastanowienia obdarowywała nią mamę.

Nie można dzisiaj zrobić czegoś tak zupełnie bezinteresownie? Chociażby dla własnego lepsze­go samopoczucia i świadomości, że oto człowiek

uczynił coś dobrego? Zdaje się, że nie. A w związ­ku z tym Marta miała ogromny kłopot. Nie wy­obrażała sobie bowiem, jak ma się odwdzięczyć tym wszystkim, właściwie zupełnie obcym, lu­dziom za opiekę.

Już trzeci dzień leżała przykryta po uszy koł­drą, zbijając gorączkę i potulnie łykając przepisany przez lekarza antybiotyk, z nadzieją, że wreszcie zadziała. Trzeci dzień również patrzyła bezradnie na przewijający się przez mieszkanie korowód ofia­rodawców, którzy z troską zapełniali jej lodówkę, grzali posiłki, podstawiali pod nos kubki ze świeżą herbatą i poprawiali poduszki.

Z samego rana zaglądał Jan, stróż zajmujący drugą część domu. Stawał zazwyczaj przy samym progu i pytał cicho, czy Marta niczego nie potrze­buje, bo on akurat jedzie do miasta, zdąży też jesz­cze dołożyć do pieca, tak żeby lokatorka absolutnie nie marzła. Wskutek zaś jego działań temperatu­ra w pomieszczeniach zajmowanych przez Martę przekraczała grubo dwadzieścia pięć stopni. Nie wiadomo było, co wywołuje rumieniec na twarzy chorej i bijące na nią siódme poty – gorączka czy raczej zbyt mocne ogrzewanie. Marta jednak nie miała sumienia niczego korygować, od czasu do czasu wyłaziła spod grubej kołdry, opatulała się szczelnie szlafrokiem, zakładała na stopy ciepłe kapcie i uchylała okno, próbując złapać chociaż

odrobinę świeżego powietrza. Podczas jednego z takich „wietrzeń” przydybała ją Wiesia.

– Na litość boską, dziecko! – zakrzyknęła od razu gromko i rzuciła się do okna, po drodze wpy­chając Martę z powrotem do łóżka. – Czyś ty ro­zum postradała?

Docisnąwszy z impetem niewielki lufcik, stanę­ła przed winowajczynią w rozkroku, kładąc dłonie na biodrach.

– To według ciebie mądre? Spocona, rozgrza­na, prosto z pościeli, z gorączką – zaczęła wyliczać – staje na mrozie i co? Zapalenia płuc chce się na­bawić? Kto wie, tak oddychasz, że może już coś tam się dzieje.

– Ale ja tylko chciałam trochę przewietrzyć – burknęła Marta potulnie spod kołdry.

– Przewietrzyć to mogę ja, tylko wtedy, gdy cie­bie tu nie będzie, później chwilę odczekamy, aż się temperatura unormuje, i dopiero możesz wracać do łóżka. – Wiesia pokręciła głową z politowaniem. – Bój się Boga, Martusiu, nie po to bierzesz lekar­stwa, żeby się wietrzyć, nie wytrzymam… Stanęła prawie goła naprzeciwko okna otwartego na oścież. Żebyś tego więcej nie robiła, bo żadne rosołki ani antybiotyki ci nie pomogą. Pamiętaj.

No właśnie, tuż po siódmej, kolejna do odwie­dzin u chorej, meldowała się właśnie Wiesia, nie­strudzenie targając ze sobą słoiki z rosołem, pulpe­tami, gołąbkami… tym, co akurat poprzedniego dnia

ugotowała i co podobno po prostu zostało z obia­du. Ciche i niemrawe protesty chorej zbywała nie­cierpliwym machnięciem ręki i zerkając kontrol‑nie na zegarek, szacowała, ile czasu może jeszcze poświęcić Marcie. Tak, aby zdążyć przed uczniami, być na swoim niebywale ważnym posterunku o na­leżytej porze. Wiesia była sercem małej szkoły, teo­retycznie woźną, w praktyce zaś osobą, która wie­działa o swojej małej społeczności o wiele więcej niż sam dyrektor. Do niej dzieci biegły z najwięk­szymi problemami, u niej nauczycielki rozwiewały wątpliwości co do spraw zarówno zawodowych, jak i prywatnych. Wiesia bowiem potrafiła z perspek­tywy osoby postronnej i doskonale znającej życie każdemu właściwie doradzić. Umiała też słuchać i dla zbłąkanych zawsze miała czas. To dzięki niej Marta tutaj trafiła, starsza pani, widząc dziewczynę stojącą niepewnie przed furtką szkoły, bezceremo­nialnie zaciągnęła ją przed oblicze dyrektora. Wy­tyczając tym samym, zupełnie nieświadomie, dalszą ścieżkę życia Marty. Taką, której w ogóle nikt nie brał pod uwagę.

Nikomu nie przyszłoby do głowy, że zostawi zupełnie świeżego narzeczonego, rodzinę, odrzuci intratną propozycję pracy i wyjedzie na drugi ko­niec Polski do małej mieściny, żeby objąć średnio opłacalną posadę nauczycielki w niewielkiej szkole.

Bez perspektyw.

Bez możliwości awansu.

Bez sensu absolutnie.

Marta podniosła się z łóżka i sięgnęła po szlafrok. Naciągnęła skarpety i zawijając się szczel­nie, ruszyła do kuchni.

Nikt tego nie podejrzewał, a stało się tak wła­śnie. Wstawiła wodę, nalała płynu do mycia naczyń na zmywak i wyszorowała kubek. Chwilami podej­rzewała samą siebie o utratę przynajmniej cząstki rozumu, częściej jednak zdarzały się momenty, gdy oddychała pełną piersią, z ledwie skrywaną ulgą. Jakby do tej pory poruszała się skrępowana niewi­dzialnym gorsetem. Gorsetem utkanym misternie z żalów, pretensji, wymagań… którym najczęściej nie dawała rady sprostać. Teraz uciskające przez lata sznurki powoli się rozluźniały. Pociągnęła no­sem i wrzuciła do kubka woreczek herbaty, z lo­dówki wyjęła korzeń imbiru i cytrynę, po chwili, gdy wszystko wylądowało w naczyniu, zalała je wrzątkiem, przykryła małym talerzykiem i wróciła do łóżka.

Niczego jej tu nie brakowało, wręcz przeciwnie, w tej swojej pustelni miała wszystko, czego dusza zapragnie. Przede wszystkim zaś święty spokój. Od czasu do czasu trzeba było tylko zajrzeć do babci, która wbrew oczekiwaniom pozostałej części ro­dziny radziła sobie w nowym miejscu nadspodzie­wanie dobrze.

Marta opatuliła się kołdrą i uśmiechnęła lek­ko. Gdyby nie babcia, jej też pewnie by tu nie było.

Dziwnie się to wszystko plecie, tak jakby los ułożo­ne miał już wszystko zawczasu, a później realizo­wał to tylko jednym pstryknięciem palca. Tak jakby ludzkie dni ustawił sobie niczym kostki domina, później zaś wystarczył delikatny gest, czasami czy­jaś ulotna myśl, żeby wprawić je w ruch.

Nieistotny wyjazd babci do sanatorium stano­wił początek. Ten niepozorny krok zapoczątkował całą lawinę zdarzeń, których nikt nie brał w ogóle pod uwagę w najśmielej snutych scenariuszach.

Marta zdjęła talerzyk z kubka, herbata zdą­żyła się już zaparzyć, a imbir oddać to, co trze­ba, z posiadanych właściwości herbacie. Łyknęła i skrzywiła się lekko. Dobrze byłoby dosłodzić to chociażby odrobiną miodu, nie uśmiechało jej się jednak przemierzanie znowu dystansu do kuchni, nie uśmiechało jej się na razie nigdzie, absolutnie donikąd wyłazić. Jeszcze nie, może za jakiś czas. Westchnęła i z rezygnacją odstawiła kubek.

Może to nie wyjazd babci był pierwszą kost­ką, tylko sprzedaż rodzinnego sadu? Kto wie… Tu od początku wszyscy wiedzieli, że konsekwencje będą brzemienne w różne, mniej lub bardziej przyjemne skutki. Możliwe, że to sad… Marta roz­kaszlała się mocno, po czym opadła na poduszki i przymknęła oczy.

Możliwe, że sad.

Dom zajmowany przez rodzinę od pokoleń. Po­zbycie się kilkudziesięcioletniej tradycji otworzyło

drzwi do wszystkich szaf, powypuszczało z nich szkielety zalegające tam od niepamiętnych czasów. Stworzyło wszystkim członkom rodziny okazję do zmian. Zmian życia, charakteru.

Marta przekręciła się na bok i uśmiechnę­ła gorzko. Nagle okazało się, że uwielbiana przez nią i podziwiana od lat starsza siostra lubuje się w czymś, co przez Martę było traktowane wyjąt­kowo lekko. Był, to był, nie było go, to pewnie kie­dyś będzie, pieniądz nie stanowił nigdy w jej życiu wyznacznika dnia, nadrzędnej wartości. Wydawało jej się do niedawna, że reszta licznego rodzeństwa również w podobny sposób postrzega gotówkę. A tu niespodzianka. Po sprzedaży rodzinnego ma­jątku, do której wszyscy ochoczo namawiali scho­rowanego ojca, okazało się, że jedyny cel, jaki im przyświecał, to podreperowanie budżetu i reali­zacja własnych planów zawodowych. Niby nicze­go dziwnego w tym być nie powinno, bo przecież dziedziczyli majątek, ale nikt nie chciał czekać. Natychmiast zamierzali rozdysponować pozostałą po zakupie mieszkania dla rodziców część niczym kawałeczki tortu. Cóż, nie wzięli pod uwagę babci.

Babcia, która nie oglądając się na nikogo, nie licząc się chyba po raz pierwszy w życiu z niczy­ją opinią, zabrała swoją część… na którą przecież wszyscy bez wyjątku mieli chrapkę, i kupiła sobie połowę domu nad morzem.

Zgodnie z marzeniami, zgodnie z własną wolą. Aby żyć tak, jak zawsze chciała, przynajmniej przez ten krótki czas, który jej do przeżycia jesz­cze został.

Marta za każdym razem wzdrygała się z obrzy­dzeniem na samo wspomnienie narady rodzinnej, podczas której każdy oburzał się i kwestionował stan umysłu ukochanej i cichej zazwyczaj bab­ci. Ona jedna stawiła im czoła, zmarszczyła brwi i zdecydowanie opowiedziała się po stronie star­szej pani.

I wtedy kochająca rodzina się skończyła.