We wrześniu nie pada śnieg. Nowe spojrzenie na operację „Market Garden”

Potężny rozmiar powietrznego natarcia z wolna znajdował odzwierciedlenie w komunikatach radiowych z frontu, skierowanych do pomocniczych punktów dowodzenia na tyłach. Podpułkownik Schuster, szef sztabu grupy bojowej „Chill” (85. Dywizji Piechoty), o godzinie 14.00 meldował LXXXVIII Korpusowi, że o 13.40 nad pozycjami jego oddziałów przeleciało czterdzieści samolotów transportowych, z czego jeden zestrzelono. Z kolei Korps „Feldt” otrzymał – dziesięć minut później – wiadomość od dywizji „Scherbening” (406. Dywizji Piechoty) o lądowaniu od pięciuset do dwóch tysięcy nieprzyjacielskich spadochroniarzy i trzydziestu szybowców w rejonie Nijmegen, Groesbeek i Mook około godziny 13.45. H. Sitter, niemiecki spadochroniarz z 1. batalionu Fallschirmjäger-Regiment 2, widział na własne oczy przelot strumienia z amerykańską 82. Dywizją Powietrzno-desantową na południowy zachód od ‘s-Hertogenbosch. Później zapisał swoje wrażenia:

Armada sił powietrznodesantowych i samolotów transportowych holujących szybowce ponad nami. Nasze osiemdziesiątki ósemki i czołgi zestrzeliwują wiele z nich. Ogromny stos szczątków. Przeszukaliśmy teren, wzięliśmy wielu jeńców, praktycznie bez oporu – tylko zaskoczenie. Zabrałem jednego jeńca do Ortmanna [dowódcy kompanii]. Miał kieszenie pełne pieniędzy i chusteczek z nadrukowanymi mapami etc., miał też nóż Fallschirmjägera. Mówił, że go znalazł. Prawie żeśmy go za to zlinczowali. Ale jednak – na tyły z nim63.

Samoloty transportowe zniżają się z otwartymi drzwiami na wysokość do skoku przed końcowym podejściem do stref zrzutu spadochroniarzy.

Pułkownik SS Lippert, dowódca szkoły podoficerskiej SS w Arnhem, zdał sobie sprawę, że w kierunku tego miasta nadciąga potok samolotów:

W trakcie południowego posiłku w moim stanowisku dowodzenia w Schooreward usłyszałem straszliwy rumor silników lotniczych. Było około godziny 13.00. Kiedy wyszedłem, żeby sprawdzić, skąd dochodzi hałas, ujrzałem setki samolotów zmierzających na zachód wraz z eskortą. Przez lornetkę zdołałem dostrzec, że mają otwarte drzwi i że za chwilę nastąpi desant powietrzny. Natychmiast zarządziłem gotowość i dalej obserwowałem samoloty. W pobliżu znajdował się posterunek kontroli lotniczej Luftwaffe, ale tam nie mieli żadnych informacji. Po chwili stało się oczywiste, że samoloty schodzą niżej i wyskakują z nich liczni spadochroniarze. Uznałem, że stajemy w obliczu dużej operacji powietrznodesantowej. Odległość do stref zrzutu oszacowano na jakieś czterdzieści kilometrów – region Ede-Wageningen i Arnhem.

Alfredowi Zieglerowi z batalionu przeciwpancernego 9. Dywizji SS przepadł urlop. Teraz, pogrążony w melancholii, oglądał krajobraz na północ od Arnhem. Był – jak sam twierdził – „facetem z wyobraźnią, zawsze rozważającym różne sprawy” (co jako żołnierza nieraz wpakowało go w tarapaty).

A potem zobaczyłem dwusilnikowe bombowce [de Havillandy Mosquito] lecące szybko i na małej wysokości. Powiedziałem koledze: „Coś się kroi, teraz na nas pora”. „Nie bądź głupi – odparował – zawsze sobie coś wyobrażasz”. Mosquity najwyraźniej zbierały się w formację na wschodzie, bo wróciły, rzuciły się na nasze stanowiska obrony przeciwlotniczej i je ostrzelały. Nic nie pozostało w jednym kawałku.

fragment rozdziału 5. Lądowania