Tajemnicza broń Hitlera. Na tropie tajnych badań III Rzeszy

W marcu 1945 roku ani Heisenberg i Hahn, ani Gerlach i Diebner nie wiedzieli o jednym. O tym mianowicie, że już od wczesnej jesieni roku poprzedniego wywiady amerykański i brytyjski interesowały się okolicami miasta Hechingen w Badenii-Wirtembergii. Amerykanie od swego agenta działającego w Szwajcarii dowiedzieli się, że w rejonie Hechingen widziano profesora Heisenberga. Raz uchwyconej nici wywiady alianckie już nie wypuściły z rąk. Nad Hechingen wysłano samoloty zwiadowcze, które na kliszach fotograficznych utrwaliły jakieś nowe obiekty przemysłowe o nieznanym przeznaczeniu, ułożone niedawno tory kolejki wąskotorowej i linie wysokiego napięcia.

Alianci wstrzymali się jednak z bombardowaniami sfotografowanych obiektów do ukończenia budowy. Obawiali się, że po pierwszym nalocie Niemcy przeniosą wszystkie urządzenia w inne miejsca, zwłaszcza do odpornych na bomby podziemi, które – jak grzyby po deszczu – powstawały w różnych regionach Niemiec.

A jednak Niemcy wykorzystali podziemia. Reaktor Heisenberga zbudowano bowiem w odpowiednio przygotowanych wcześniej podziemnych wyrobiskach dojrzewalni win w leżącym 15 kilometrów na zachód od Hechingen miasteczku Haigerloch. Ale o tym Amerykanie dowiedzą się dopiero w końcu kwietnia 1945 roku, gdy w okolice Hechingen dotrą oficerowie ze specjalnej jednostki misji „Alsos”.

Pod tym kryptonimem wywiad amerykański ukrył supertajne zadanie zdobywania wszelkich informacji o pracach naukowo-badawczych i produkcyjnych nad bronią atomową w Rzeszy. Specjalny oddział „Alsos”, eskortowany przez wzmocnioną kompanię 1279. batalionu saperów i osobiście dowodzony przez szefa misji pułkownika Borisa T. Pasha z wywiadu wojsk lądowych armii amerykańskiej, dotarł w rejon Hechingen 22 kwietnia. Tę część Rzeszy zdobywali Francuzi, którzy o tajnym zadaniu misji „Alsos” nie zostali poinformowani, ale Pash się tym nie przejmował. Jego ludzie, do których dołączyli młodzi fizycy amerykańscy, dowodzeni przez kapitana George’a Stantona, nie czekając na Francuzów, 23 kwietnia zajęli Haigerloch. Po dotarciu do podziemi wyłamali wrota i weszli do groty, w którym znajdował się reaktor Heisenberga. Aparatura atomowa była nietknięta, ale uran i ciężka woda zniknęły.

Amerykanie sfotografowali całą instalację i jej poszczególne części, a w końcu reaktor zdemontowali, podziemia dojrzewalni win zaś wysadzili w powietrze. Gdy do Haigerloch wkroczyli Francuzi, ludzie z „Alsos” udali się na poszukiwania innych laboratoriów atomowych i przebywających w okolicach Hechingen naukowców niemieckich. Jeden z nich zdradzi Amerykanom miejsca, gdzie w Haigerloch ukryto 2000 litrów ciężkiej wody i kostki uranu. Otóż beczki z ciężką wodą były ukryte w pobliskim młynie, a kostki uranu zostały zakopane na polu.

Gdy członkowie misji „Alsos” fotografowali się na tle piramidy ułożonej z wykopanych kostek uranu, wiedzieli już, że informacja o Hechningen jako ośrodku doświadczalno-produkcyjnym przemysłu atomowego hitlerowskiej Rzeszy jest nieprawdziwa. Od kilku miesięcy, analizując zdjęcia lotnicze, śledzili budowę tajemniczych obiektów przemysłowych koło Hechingen, w prywatnych rozmowach nazywając je niemieckim Oak Ridge (nazwa amerykańskiego miasta, gdzie zbudowano zakłady przemysłowe pracujące na rzecz „Projektu Manhattan”). Po zajęciu Hechingen okazało się, że samoloty zwiadowcze fotografowały budowę… zakładów produkujących ropę naftową z łupków skalnych.

fragment rozdziału Ostatni reaktor Heisenberga