Zdrowie. Pozytywne życie. O profilaktyce HIV/AIDS dla edukatorów

Od autorów projektu Pozytywne Życie Pomysł napisania niniejszego podręcznika narodził się w środowisku osób działających na polu profilaktyki HIV. W 2010 roku Zjednoczenie na Rzecz Żyjących z HIV/AIDS „Pozytywni w Tęczy” zrealizowało działanie pod nazwą Pozytywne Życie. Był to pierwszy w Polsce projekt edukacyjno-profilaktyczny na temat HIV/AIDS skierowany do młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, angażujący dziewięć znanych i popularnych, szczególnie wśród młodzieży, postaci polskiej muzyki, filmu i teatru. Przy współudziale Agaty Buzek, zespołu Afromental, Eweliny Flinty, Joanny Jabłczyńskiej, Natalii Kukulskiej, Kacpra Kuszewskiego, Numeru Raz, Michała Piróga i Marii Seweryn nakręcono kilka krótkich filmów dotyczących profilaktyki HIV przeznaczonych do wykorzystania podczas zajęć edukacyjnych. Projekt mieścił się w ramach zadania publicznego „Działania w zakresie zwiększenia wykrywalności zakażeń HIV oraz ograniczenia rozmiaru ryzykownych zachowań, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży” współfinansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa. Projekt zrealizowano w ramach konkursu ogłoszonego przez Dzielnicę Praga Południe. Został objęty honorowym patronatem Krajowego Centrum ds. AIDS (agenda Ministerstwa Zdrowia) oraz Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania. Wszystkie szczegółowe informacje oraz filmy można znaleźć na stronie pozytywnezycie.pl. Wstęp Po 31 latach od opisania pierwszego przypadku zakażenia o epidemii HIV/AIDS wiadomo już naprawdę dużo. Znane są drogi przenoszenia infekcji oraz przebieg zakażenia. Opracowano wiele leków, których przyjmowanie nie prowadzi co prawda do wyleczenia, ale sprawia, że zakażeni i chorzy są rzadziej hospitalizowani, dłużej funkcjonują bez żadnych objawów infekcji, mogą żyć z zakażeniem jak z wieloma innymi chorobami przewlekłymi. Wiadomo, jak ochronić się przed zakażeniem – precyzyjnie określono metody profilaktyki, która jest skuteczna. Wiedza o HIV/AIDS wciąż się rozwija, ale jest wiele pytań, na które nauka nie zna jeszcze odpowiedzi. Nie wiadomo, jak długo będzie można żyć z AIDS, przyjmując leki, nieznane są wszystkie skutki uboczne farmaceutyków. Wciąż nie ma szczepionki i prawdopodobnie jeszcze bardzo długo przyjdzie na nią czekać. Nie wiadomo do końca, dlaczego nie zawsze – w czasie kontaktu z wirusem – dochodzi do zakażenia. I wciąż zakażają się nowe osoby – coraz młodsze, w zdecydowanej większości heteroseksualne. Szczególną grupą potrzebującą działań profilaktycznych są młodzi ludzie. Nawet jeśli o HIV wiedzą sporo, to problemem jest fakt, że nie traktują zakażenia w kategoriach osobistego zagrożenia. Na pytanie o HIV niemal odruchowo odpowiadają: „to mnie nie dotyczy”. To wyzwanie dla profilaktyków – pokazać innym, że HIV może dotyczyć ich bezpośrednio, że ryzykowne zachowania są powszechne, a decyzja o wykonaniu testu na HIV jest wyrazem odpowiedzialności, a nie głupoty. Sztuką jest zrealizowanie powyższych zadań bez straszenia i moralizowania. Bo strach oraz wskazywanie „jedynej słusznej drogi” sprawia, że ludzie się zniechęcają, nie przyjmują informacji i nie chcą dalej słuchać. Zwłaszcza młodzi ludzie. HIV – czy nam się to podoba czy też nie – mocno wiąże się z seksem. A wszystko co seksu dotyczy, budzi emocje, często skrajne i sprzeczne. Seks w naszym kraju to sprawa skomplikowana. Z jednej strony jesteśmy bombardowani treściami o charakterze seksualnym, nagości w reklamach właściwie już nie zauważamy, sceny erotyczne w telewizji zobaczyć można praktycznie przez cały dzień. Gdy szukamy w sieci treści grzecznych i porządnych, natrafiamy na wcale nie grzeczne strony. Jednocześnie wciąż się tego seksu wstydzimy w pruderyjny sposób, niemający nic wspólnego z poczuciem intymności. Próba publicznej dyskusji na temat seksualności i edukacji seksualnej to mało strawny dla słuchacza/widza koktajl osobistych racji związanych z wyznawanym światopoglądem, fałszywej wstydliwości, moralizowania, dulszczyzny, protekcjonalizmu i przekonania o wyższości własnych poglądów nad poglądami innych, w powodzi którego giną nieliczne głosy rozsądku. W rezultacie młodzież w szkole jest przekonywana, że prezerwatywy składają sie z samych dziur, a od masturbacji można oślepnąć. Że antykoncepcja niszczy zdrowie i związek, a metody naturalne są idealne dla kobiet nieregularnie miesiączkujących. Po ukończeniu 15. roku życia można „legalnie” rozpocząć współżycie, ale ginekolog, chcąc przepisać pigułki antykoncepcyjne, musi mieć zgodę rodzica, podobnie jest zresztą z badaniem na HIV. Edukację seksualną młodszych i starszych Polaków zapewniają Internet i pornografia, pełne mitów, nieprawdziwych i często groźnych dla zdrowia przekonań. A tymczasem w szkołach co roku zjawiają się młodzi ludzie, potrzebujący rzetelnych informacji, atmosfery zrozumienia i szacunku oraz życzliwych dorosłych, którzy – mniej emocjonalnie nastawieni niż rodzice – pomogą uporać się z trudem dojrzewania, zrozumieć budzącą się seksualność i podjąć mądre decyzje m.in. dotyczące intymności i życia seksualnego. Dlatego edukacja seksualna i związana z nią profilaktyka HIV nie są fanaberią grupy zafiksowanych na seksie i mówieniu o nim zapaleńców. To dzisiaj konieczność i wręcz obowiązek dorosłych wobec młodych ludzi wkraczających w życie, mających prawo do rzetelnych informacji i treningu podejmowania ważnych dla nich decyzji. Także tych dotyczących życia seksualnego.