Literacki Nobel 2020. To oni mają największe szanse

8 października o 13:00 poznamy tegorocznego laureata nagrody Nobla w dziedzinie literatury. W ubiegłym roku to wyróżnienie odebrała Olga Tokarczuk, co sprawiło, że wielu Polaków popadło w stan euforii, a jeszcze więcej ustawiło się w kolejkach do księgarni, by zapoznać się z jej twórczością. To był wspaniały moment w historii polskiej kultury, szeroko i długo komentowany. Literatura rzadko wzbudza aż takie emocje i rzadko bywa tematem nr 1 w polskich mediach. Ale rok temu przez moment tak właśnie było.

Nagroda w cieniu skandalu

Tokarczuk swoją nagrodę otrzymała za rok 2018, jednak wówczas członkowie Akademii Szwedzkiej i Fundacji Noblowskiej podjęli decyzję o niewręczeniu jej. A to dlatego, że zrobiło się głośno o sprawie Jean-Claude'a Arnaulta, fotografa i męża Katariny Frostenson – członkini Akademii Szwedzkiej, przyznającej co roku nagrodę Nobla. Szwedzka prasa ujawniła, że Arnault był źródłem przecieku w przypadku kilku nagród. Informacje te były bardzo cenne dla osób korzystających z zakładów bukmacherskich. Ale to nie wszystko. Arnault ma na koncie poważną aferę seksualną. W 2018 r. został skazany na więzienie za gwałt, a kilkanaście kobiet oskarżyło go o molestowanie seksualne.

Po protestach członków Akademii zdecydowano, że laureata Nobla za 2018 r. poznamy rok później. Była nim właśnie Olga Tokarczuk. Z kolei za 2019 r. Nobla w dziedzinie literatury otrzymał Peter Handke. To też wywołało protesty, gdyż Handke od lat krytykowany jest za swoje wypowiedzi na temat wojny w byłej Jugosławii, opowiadanie się po stronie Serbów, a wręcz negowanie prawdy historycznej na temat tego krwawego konfliktu.

Tak typują bukmacherzy

Czy w tym roku uda się uniknąć skandali? Nie wiadomo. Ale bukmacherzy już typują, kto w tym roku ma największe szanse na nagrodę. Należy jednak pamiętać, że przewidywania dotyczące literackiego Nobla często spełzają na niczym, bo Akademii zdarza się dokonywać zaskakujących wyborów – tak było w przypadku nagrody dla Boba Dylana. Przyjrzyjmy się jednak nazwiskom, które mogą mieć największe szanse.

Według bukmacherów największe szanse na Nobla ma Maryse Condé. Urodzona w Gwadelupie na Karaibach, jest jedną najwybitniejszych współczesnych francuskojęzycznych pisarek. Po polsku możemy przeczytać jedną z 15 jej powieści "Ja, Tituba, czarownica z Salem". Jeśli dostanie Nobla, polskie wydawnictwa będą miały pole do popisu. W 2018 r., gdy Akademia odmówiła przyznania nagrody, Condé dostała tzw. alternatywnego Nobla, którego przyznało jury składające się ze szwedzkich bibliotekarzy i internautów.

Ludmiła Ulicka to kolejne typowane nazwisko. To rosyjska pisarka, scenarzystka filmowa i telewizyjna, a także działaczka na rzecz praw człowieka. W Polsce z jej twórczości ukazały się m.in. "Medea i jej dzieci", "Sonieczka", "Przypadek doktora Kukockiego" i "Szczerze oddany, Szurik". W Polsce pisarka znana jest nie tylko miłośnikom literatury, ale również teatru – w 2009 r. jej sztukę "Rosyjskie konfitury" zrealizowała dla Teatru Telewizji Krystyna Janda.

Wysoko typowana jest też oczywiście, jak co roku kanadyjska pisarka Margaret Atwood, której twórczość jest w Polsce dość dobrze znana. Zwłaszcza za sprawą książki "Opowieść podręcznej", na podstawie której powstał głośny serial.

Jak co roku, bukmacherzy typują też Harukiego Murakamiego. Japoński pisarz jest niezwykle popularny na całym świecie. Po polsku przeczytamy wiele jego powieści, m.in. "Przygodę z owcą", "Norwegian Wood" czy "Śmierć Komandora".

Szanse na literackiego Nobla ma też kenijski pisarz Ngugi wa Thiong'o. Jego również od lat wymienia się jako jednego z kandydatów do nagrody. Pisarz tworzył dawniej w języku angielskim, teraz pisze w kikuju, którym posługuje się 6 mln Kenijczyków. Thiong'o w latach 70. trafił do więzienia za napisanie powieści, w której krytykował nierówności społeczne w Kenii. Po wyjściu na wolność wyemigrował do USA, gdzie wykładał m.in. na Uniwersytecie Yale. Przez lata był persona non grata w swoim ojczystym kraju. W Polsce ukazały się jego "Chmury i łzy" oraz "Ziarno pszeniczne".

Zdaniem bukmacherów przyznanie Nobla Oldze Tokarczuk odebrało szanse polskiemu poecie Adamowi Zagajewskiemu, który od dawna był na liście faworytów.

Nic nie jest pewne

Wszelkie typowania mogą oczywiście okazać się nietrafione. Jaka będzie decyzja Akademii, trudno przewidzieć. Rok temu zapowiadała, że Nobel będzie mniej męski i mniej europocentryczny. Z pierwszej obietnicy wywiązała się połowicznie. Z drugiej – wcale. Być może w tym roku faktycznie Nobla dostanie ktoś spoza europejskiego kręgu kulturowego. A może czeka nas kolejny skandal.