Amos Oz

Żydowski pisarz tworzący w języku hebrajskim, uważany za najwybitniejszego żyjącego pisarza izraelskiego.

Jego rodzina przybyła do Palestyny w latach 30. z Rosji i Polski; niektórzy krewni byli aktywistami prawicowego odłamu ruchu syjonistycznego. Rodzice posyłali go przez pewien czas do szkoły nacjonalistyczno-religijnej.

W wieku 15 lat, buntując się przeciw wartościom rodziców, wyjechał z rodzinnej Jerozolimy i osiedlił się w kibucu Hulda, gdzie pracował i ukończył szkołę średnią. Rada kibucu wysłała go do Jerozolimy, żeby pełnił funkcję instruktora młodzieży. Następnie odbył służbę wojskową; zaczął publikować swe pierwsze opowiadania.

Pracował na polu przy zbiorze bawełny, po czym został wysłany na studia (filozoficzno-literackie) na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Powrócił znów do kibucu, gdzie przez ponad dwadzieścia lat uczył, pracował na polu i pisał. Wszystkie honoraria za prace literackie przekazywał społeczności kibucu, mając z kolei zapewnione utrzymanie.

Brał udział w walkach na froncie synajskim (1967) i na Wzgórzach Golan (1973). W okresie 1969-1970 przebywał w Oksfordzie, a w 1984-1985 w Ameryce. W 1986 r. opuścił kibuc i osiedlił się w Arad; jest profesorem literatury hebrajskiej uniwersytetu w Beer-Sheva i działaczem ruchu "Pokój Teraz". Publikował wiele artykułów i esejów dotyczących konfliktu arabsko-izraelskiego, wzywając do kompromisu między Izraelem a Palestyńczykami, który pozwalałby na utworzenie państwa palestyńskiego.

Oz ogłosił szereg powieści oraz zbiory nowel i szkiców (o tematyce polityczno-społeczno-literackiej). Uznanie i rozgłos przyniosła mu powieść Mój Michał (1968), przetłumaczona na wiele języków - w Polsce wydano ją na podstawie przekładu angielskiego My Michael, podobnie jak powieść Fima (1988). Jest to przepojona poetyckością historia współczesnej pary małżeńskiej, będąca jednocześnie portretem współczesnego Izraela; krytycy podkreślają, że książka ta w doskonały sposób stapia świat wewnętrzny bohaterów ze światem "zewnętrznym"; określana jest jako "izraelska Madame Bovary".

Wielki rozgłos przyniosły mu także powieści Czarna Skrzynka (1987), która otrzymała jedną z czołowych francuskich nagród literackich - oraz Poznać kobietę, która stała się bestsellerem w Anglii i Ameryce. W 1991 roku ukazała się jego powieść Nie nazywaj tego nocą.