Telewizja Polska uderza w Tuska nowym słowem. "To perswazja i manipulacja"
Widzowie "Wiadomości" TVP mogli się ostatnio spotkać ze słowem "tuskowe", które zostało później wyparte przez "podatek Tuska" powtarzany wielokrotnie w kolejnych programach. - To jest bardzo skuteczny zabieg perswazyjno-manipulatorski – ocenia dr hab. Paweł Nowak, komunikolog i badacz współczesnego języka publicznego.
Jest "kuroniówka", "janosikowe", "michnikowszczyzna" – będzie "tuskowe"? Na paskach "Wiadomości" TVP już jest, używane zamiennie z "podatkiem Tuska". To słowo-klucz jest używane zawsze w znaczeniu negatywnym, a odnosi się bezpośrednio do rosnących cen gazu w Polsce.
"Obecny kształt unijnej polityki klimatycznej oraz zasad funkcjonowania systemu handlu prawami do emisji CO2 w Polsce - to efekt decyzji podejmowanych przez rząd Donalda Tuska" – przekonywała Telewizja Polska ustami jednego z posłów.
"Tuskowe" jest używane przez jedną stronę sporu politycznego, więc czy ma szansę zakorzenić się w polskim języku?
- Narracja jednej strony może stworzyć takie słowo. To w ogóle jeden z celów komunikacji politycznej. Nazywanie rzeczy, które istnieją od dawna w przestrzeni publicznej, nowymi słowami o funkcji ideologicznej – mówi w rozmowie z WP dr hab. Paweł Nowak.
TVP VOD Profesor UMCS określa takie działanie Telewizji Polskiej "etykietowaniem".
- Nadaje się etykietę jak produktowi i kojarzy się to działanie tylko z tą nazwą. Oczywiście taka nazwa jak "tuskowe" będzie uznawana za wartościową, skuteczną, efektywną tylko przez grupę, która popiera ideę danej strony, partii – podkreślił ekspert.
Nowak zwrócił przy tym uwagę na fakt, że choć druga strona (tutaj: zwolennicy Tuska) może w ogóle nie używać takiego nowego słowa, to dla nadawcy jest to "bardzo skuteczny zabieg perswazyjno-manipulatorski".
- Dochodzi do skrócenia, ułatwienia odbioru, co powoduje, że odbiorca nie bardzo może z tym dyskutować. Ludzie słyszą "tuskowe" i reagują negatywnie nie tylko na to, co robi Tusk, ale też na działania jego zwolenników– mówi Nowak, określając to również pojęciem "funkcji magicznej".
Agnieszka Holland o Złotych Lwach dla filmu "Wszystkie nasze strachy". Dopiekła Kurskiemu
- My się nie zastanawiamy nad tym, co to słowo oznacza, tylko wiemy, że to słowo jest złe. Zmienia rzeczywistość, pokazuje świat w takich kolorach, w jakich chce nadawca komunikatu – stwierdził ekspert. I o ile "janosikowe" ma wymiar raczej neutralny i kojarzy się z pewną sprawiedliwością społeczną (- Choć nie dla tych, którzy muszą je płacić – dodał Nowak), tak "tuskowe" odnosi się do "zbója, który kiedyś rządził w Unii Europejskiej, a teraz wrócił jako niby wielki Polak i przez niego tracimy pieniądze".
Dr Joanna Ginter, adiunkt w Zakładzie Języka Polskiego IFP UG, zwraca uwagę, że "tuskowe" wyróżnia się na tle innych tego typu określeń ("kosiniakowe", "piórnikowe"), ponieważ "oznacza świadczenie obywatela na rzecz państwa, a nie państwa na rzecz obywatela".
- Jest więc już na tej płaszczyźnie obciążone pewnym negatywnym balastem skojarzeniowym. Jeśli zestawić "tuskowe" z lansowanym kilka lat temu przez TVP "jarkowym" (13. emerytura), doskonale widać jego propagandowy charakter: Jarek zapewnia dodatkowe wsparcie, Tusk zapewnia dodatkowe obciążenie... - mówi Ginter w rozmowie z WP.
- Można przypuszczać, że moda na wyraz "tuskowe" dość szybko przeminie - podobnie jak stało się z "jarkowym", "koronaferiami" czy "chajzerowaniem". To, czy jakaś innowacja językowa ma szansę wejść do zasobu leksykalnego języka, zależy od różnych czynników, m.in. od potrzeb nazewniczych i ekspresywnych jego użytkowników. Jeśli użytkownicy języka przestaną wiązać wzrost cen paliw i energii z polityką Donalda Tuska, nie będzie potrzeby, by mówić i pisać o tuskowym - oceniła dr Joanna Ginter.
Dr hab. Paweł Nowak, prof. UMCS, pracuje w Katedrze Komunikacji Medialnej Instytutu Nauki o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS w Lublinie oraz jest Kierownikiem Zakładu Lingwistyki i Psychologii, a także Przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Ekspertyz Kryminalistycznych ANALITYKS w Poznaniu.
Dr Joanna Ginter, adiunkt w Zakładzie Języka Polskiego IFP UG, redaktor językowy i korektor. Zajmuje się kulturą języka polskiego i najnowszymi zjawiskami zachodzącymi w polszczyźnie. Jest członkinią Oddziału Gdańskiego Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Jako popularyzatorka poprawności językowej dyżuruje w Telefonicznej Poradni Językowej UG, uczestniczy – jako autorka tekstów dyktand i jurorka – w konkursach ortograficznych, prowadzi warsztaty i wykłady dla młodzieży szkolnej, seniorów, urzędników, bibliotekarzy.
