"Precz z cenzurą!"

5 lipca mija 55. rocznica utworzenia cenzury w PRL. 5 lipca 1946 roku powołano Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk podlegający premierowi. Zadaniem urzędu był "nadzór nad prasą, publikacjami i widowiskami" oraz "kontrola rozpowszechniania wszelkiego rodzaju utworów za pomocą druku, obrazu i żywego słowa". Dekret o utworzeniu cenzury znowelizowano po raz pierwszy w lipcu 1948 roku. Postanowiono wtedy, że będzie ona obejmować również zakłady poligraficzne oraz że będą potrzebne zezwolenia na wydawanie czasopism. W roku 1952 cenzurą zostały objęte ogłoszenia, zawiadomienia i plakaty oraz zakłady wytwarzające stemple. Siedziba Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk mieściła się w Warszawie na ulicy Mysiej. Na cenzurę nie zgadzało się wielu przedstawicieli polskiej myśli i nauki. Walkę z cenzurą w PRL wspierała także zagranica. Po koniec lat 70. londyńskie wydawnictwo Aneks opublikowało dwutomową Czarną księgę cenzury PRL dotyczącą lat 1974-1977. Opisano w niej przypadki ingerencji
cenzorów w treść gazet, czasopism, książek, widowisk teatralnych oraz filmów. Wymieniono też 37 nazwisk twórców, których publikacje i wszystkie przypadki wymienienia ich nazwisk miały być sygnalizowane kierownictwu urzędu decydującego o ewentualnym dopuszczeniu ich do druku. Na liście byli między innymi Zbigniew Herbert, Kazimierz Orłoś, Marek Nowakowski, Wojciech Młynarski, Stanisław Tym, Jerzy Waldorff, Stefan Kisielewski, Jacek Kleyff. Cenzurę w Polsce ostatecznie zniosła ustawa uchylająca ustawę o kontroli publikacji i widowisk oraz likwidująca Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z dnia 6 czerwca 1990 roku.
IAR