''Pamiętnik z Powstania Warszawskiego'' - spektakl

Z prof. Jerzym Bielunasem, reżyserem "Pamiętnika..." autorstwa Mirona Białoszewskiego, rozmawia Mateusz Gigiewicz.

Kiedy po raz pierwszy usłyszał Pan o "Pamiętniku z Powstania Warszawskiego"?

Kiedy studiowałem polonistykę to była nowość wydawnicza i jednocześnie wielkie zaskoczenie. Wybitny współczesny poeta, a tu nagle powieść o takim temacie. Książka została przyjęta różnie. Białoszewski w "Pamiętniku..." przedstawił zachowania zwykłych ludzi, o sprawach heroicznych pisał prosto i przede wszystkim unikał patosu, który zazwyczaj w przekazach o Powstaniu dominował.

Od zawsze interesowałem się teatrem muzycznym, a tekst Białoszewskiego jest dla mnie partyturą muzyczną. W "Pamiętniku..." wielką rolę odgrywają zapisy efektów akustycznych: huki, szumy, śpiewy, fragment piosenek. To wszystko obudziło we mnie pragnienie żeby ten tekst zaśpiewać. Od wielu lat przyjaźnię się z Mateuszem Pospieszalskim, znakomitym kompozytorem, który doskonale odczytał tę złożoną strukturę muzyczną wpisaną w tekst Białoszewskiego. Od tego momentu wiedziałem, że wygrałem los na loterii. Przez lata starałem się o wystawienie naszego spektaklu w wielu miejscach, w tym m.in. w telewizji, próbowałem także w wielu teatrach, ale nigdzie nie zgodzono się na "Pamiętnik...". Dlatego też postanowiłem zrobić przedstawienie jako dyplom w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej we Wrocławiu i muszę przyznać, że był to ważny epizod w życiu moim i studentów. Odtąd zrealizowałem "Pamiętnik..." kilkakrotnie na różnych scenach. Za każdym razem, gdy pracujemy nad tym spektaklem nie powtarzamy tych samych rozwiązań.
Mateusz zmienia aranżacje, dopisuje fragmenty muzyczne, tekst się wzbogaca i zmienia, a ja wciąż odkrywam nowe przestrzenie do interpretacji.

Zaproponowałem tekst Białoszewskiego dyrektorowi Studium Markowi Kaczanowskiemu ponieważ w Waszej szkole kształcą się świetnie śpiewający młodzi ludzie. Mniej chętnie realizowałbym ten spektakl w gronie osób po 40. roku życia. "Pamiętnik..." to sposób patrzenia na rzeczywistość oczami młodego człowieka. Praca nad dyplomem to bardzo ciekawy proces artystycznego i życiowego dojrzewania. Zupełnie inaczej rozmawialiśmy, tu w Gdyni, na pierwszych spotkaniach, a zupełnie inaczej rozmawiamy teraz, kiedy studenci wiedzą o Powstaniu już dużo więcej. Zależy mi na tym, żeby spektakl był mocną, emocjonalną i autentyczną ich wypowiedzią. Nie chcę żeby oni to "grali", tylko by mówili o skrajnie ciężkich doświadczeniach, które dzieją się wokół nas. Zbyt często przechodzimy obojętnie obok straszliwych wydarzeń. Musimy być otwarci na cierpienie, i musimy zdawać sobie sprawę z tego, że ta gehenna nie należy tylko do przeżyć bardzo nam odległych, ale może stać się udziałem każdego z nas. Musimy mieć umiejętność mówienia o
czymś takim.

Wiele podejmowanych wokół działań jest próbą popularyzacji tego tematu i motywów heroicznych. Opowieść Białoszewskiego nie jest opowieścią o walce, tylko o przeżyciach cywili, którzy pewnego dnia zostali poddani bardzo trudnej próbie. Za wszelką cenę unikam polityki. Staram się by nasz spektakl mówił o każdym cierpieniu, o każdej wojnie. Daleki jestem od patetycznego, rocznicowego tonu. Uważam, że "Pamiętnik..." powinien być grany codzienne, aby każdy widz mógł zobaczyć co oznacza horror wojny. Nie interesuje mnie kwestia tworzenia ideologii, tylko egzystencjalne doświadczenie.

Proponujemy przedstawienie bez kontekstów polityczno - rocznicowych skierowane zarówno do młodszych i starszych widzów. Przede wszystkim jednak do ludzi młodych, by zobaczyli, że taka opowieść wcale nie musi być nudną lekcją historii, a autentycznym przekazem skierowanym także do nich. Ważna jest szczerość w tym co robimy, a tego autentyzmu często brakuje w teatrze, ucieka on w "popową" formę, być może bardzo dobrze dopracowaną i atrakcyjną, ale jednak w większości tworząc rodzaj nieszkodliwego gadżetu.

REALIZATORZY:

Opracowanie tekstu i reżyseria: Jerzy Bielunas
Muzyka: Mateusz Pospieszalski
Choreografia i współreżyseria: Maciej Florek
Scenografia: Honorata Mochalska
Wizualizacje: Jerzy Szota
Przygotowanie wokalne: Artur Guza

Iga Grzywacka, Mateusz Kaczanowski, Anna Kędroń, Dawid Olszowy, Nadia Piętera, Michał Piprowski, Marek Sadowski, Agata Ulatowska, Hanna Wawrzyniak, Sylwia Wąsik, Anna Maria Wicka, Maciej Zaruski oraz studenci roku III: Katarzyna Kunicka, Dagmara Rybak, Jakub Badurka, Bartosz Stawiński

Czas trwania: ok. 1 h 20 min (bez przerwy)