Opowiadania - Stefan Żeromski

Książka zawiera następujące nowele: Siłaczka, Doktor Piotr, O żołnierzu tułaczu, Rozdziobią nas kruki, wrony ... , Echa leśne, Zmierzch, Zapomnienie, Puszcza jodłowa.

U progu niepodległej Rzeczypospolitej legenda Stefana Żeromskiego równała się kultowi romantycznych wieszczów. Mawiano o autorze Ludzi bezdomnych: serce nienasycone, ostatni wajdelota, duchowy wódz pokolenia. Pisywano o nim wiersze i naśladowano jego styl; tak się narodziło określenie "żeromszczyzna"[...]. Kiedy Żeromski zadebiutował w 1895 roku dwoma tomami nowel (Rozdziobią nas kruki, wrony... i Opowiadania) od razu było wiadomo, że do literatury wkroczył ktoś nowy, o własnym sposobie widzenia i opowiadania świata. Mimo wielu wątków zbliżonych do pozytywizmu, wyczulenia na nędzę warstw upośledzonych, Żeromski nie malował rodzajowych obrazków stref nędzy. On tę nędzę, jak sam pisał w "Dziennikach", ukazywał w bólu, trwodze, ucisku. Swoimi dziełami stwarzał zatem nową konwencję ujmowania rzeczywistości, występując przeciw obowiązującej. Opisywał tę rzeczywistość poprzez przeżycia bohatera-narratora, nadając treści opowiadanej wysoką temperaturę emocjonalną. Nowością było także podjęcie przez młodego autora
tematyki niepodległościowej. Pozytywiści jej unikali, po trosze rozczarowani powstaniami, po trosze pilnowani przez cenzurę. Żeromski powraca do tych bolesnych i, wydawać by się mogło, zasklepiałych już ran "aby nie zabliźniły się błoną podłości".[...] Opowiadania Żeromskiego przenika pewien promień optymizmu. Z ich lektury wynosimy przekonanie, że kiedyś dobro zatriumfuje, że cierpienia będzie mniej. Wynika to z konstrukcji opowiadań, przezwyciężenia niedoli. Jest to zgodne z myślą zanotowaną przez pisarza w dziennikach: Nigdy taki człowiek jak ja nie cierpi głucho. Na każde cierpienie potrafi popatrzeć z oddali, z punktu przyszłości. Chodzi o to, aby patrzenie w czyn zmienić."