Michał Heller

Michał Heller jest polskim duchownym, prezbiterem katolickim, teologiem i filozofem zajmującym się głównie zagadnieniem kosmologii relatywistycznej.

Michał Heller – biografia

Michał Kazimierz Heller przyszedł na świat 12 marca 1936 roku w Tarnowie. Jest synem inżyniera o polsko-austriackich korzeniach i matki urodzonej na Ukrainie w polskiej rodzinie szlacheckiej. Ojciec był dla Michała Hellera wzorem wszechstronności, ponieważ pomimo zawodu inżyniera, był humanistą, poliglotą i artystą. Rodzina w czasie II wojny światowej wyjechała do Lwowa, skąd zostali deportowani w głąb Syberii w 1940 roku. W Rosji Michał Heller spędził 5 lat. W tym czasie nauczył się mówić po rosyjsku w stopniu biegłym. Po powrocie do Polski uczęszczał do tarnowskiego IV Liceum Ogólnokształcącego, gdzie zdał maturę w 1953 roku.

W 1959 roku Michał Heller ukończył Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie, przyjął święcenia kapłańskie i obronił pracę magisterską, której przedmiotem była interpretacja krytyczna Księgi Rodzaju. Rok później Michał Heller podjął studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie obronił pracę magisterską nawiązującą do teorii Aberta Einsteina, a także doktorską na temat kosmologii relatywistycznej. W 1969 roku został doktorem habilitowanym.

Michał Heller – praca naukowa

W latach 60. Michał Heller był lektorem w tarnowskim seminarium. W 1970 roku ukazała się jego pierwsza książka złożona z serii artykułów publikowanych od 1967 roku na łamach „Tygodnika Powszechnego”. Był współtwórcą czasopisma „Acta Cosmologica”, a wraz z biskupem Józefem Życińskim również Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych. Przebywał na stypendiach naukowych w Belgii, Stanach Zjednoczonych, Anglii i Niemczech.

W 1990 roku Michał Heller został profesorem zwyczajnym, cztery lata później prałatem honorowym papieża. W 2000 roku otrzymał jako pierwszy Polak Nagrodę Templetona, a w 2014 roku Order Orła Białego.

Michał Heller – filozofia

Głównym przedmiotem pracy naukowej Michała Hellera stała się relacja między wiarą a nauką. Według niego te dwie dziedziny mogą, ale nie muszą się wzajemnie wykluczać, a wręcz oddziałują na siebie poprzez „twórcze spięcie”. Uważa także, że wszelkie spory między filozofami a naukowcami biorą się z nieznajomości dziedziny przeciwnika. Michał Heller pochyla się nad problematyką związku filozofii i fizyki, broni platonizmu matematycznego, realizmu poznawczego i matematycznej struktury świata.

Michał Heller zasłynął z propagowania tzw. filozofii w nauce, która bazuje na filozofii przyrody, zwłaszcza filozofii czasu (z uwzględnieniem ogólnej teorii względności) oraz filozofii mechaniki kwantowej. Innym zagadnieniem związanym z działalnością naukową Michała Hellera jest „wielka matryca” z zakresu filozofii przypadku. Filozof odrzuca skrajne teorie istnienia świata jako wyniku bezcelowych i przypadkowych zdarzeń, a także deterministycznego koncepcji istnienia świata jako celowych działań Boga. Przypadek jest bowiem mało prawdopodobny, ale istnieje na świecie, a to ma wskazywać na celowość wszechświata.

Michał Heller odrzuca ideę „nowego ateizmu”, a także teorii Wielkiego Wybuchu jako początku wszechświata (który jego zdaniem mógł istnieć już wcześniej).

Michał Heller – cytaty

Zarówno w pracach naukowych, jak i kazaniach Michała Hellera pojawia się wiele myśli filozoficznych i teologicznych, które odnieść się mogą do natury i życia człowieka. Spośród nich warto wymienić:

• „Tęsknimy ku jedności, ale jesteśmy wynikiem podziałów”
• „Twórczość jest przeznaczeniem człowieka”
• „Nie tylko Wszechświat jest wyzwaniem dla człowieka. Człowiek jest wyzwaniem dla samego siebie”

Michał Heller – książki

Michał Heller jest autorem ponad 20 publikacji z zakresu fizyki i kosmologii np. „Wobec Wszechświata” (1970), „Wszechświat u schyłku stulecia” (1994) czy „Początek jest wszędzie. Nowa hipoteza pochodzenia Wszechświata” (2002). Napisał także szereg książek z dziedziny filozofii i historii nauki, między innymi „Usprawiedliwienie Wszechświata” (1984) czy „Filozofia przypadku – kosmiczna fuga z preludium i codą” (2011).

Spośród opracowań naukowych Michała Hellera z zakresu teologii warto wymienić „Drogi myślących” (1983) napisane we współpracy z Józefem Życińskim oraz „Wszechświat jest tylko drogą – kosmiczne rekolekcje” (2012).

Powstało także kilka publikacji na temat Michała Hellera, na przykład „Przestrzenie księdza Cogito. Księdzu Michałowi Hellerowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin” (1990) pod redakcją Stanisława Wszołka czy „Nie pytajcie dlaczego” (2014) autorstwa Marty Mierzyńskiej.