Jean-Jacques Rousseau

Książka ta nie jest biografią, chociaż w ogólnym zarysie przestrzega chronologii postaw i idei Rousseau. Nie jest też jej zasadniczym celem systematyczny wykład filozofii obywatela Genewy, chociaż podstawowe problemy tej filozofii są przedmiotem dość wnikliwej analizy.
Słusznie czy nie, Rousseau nie pozwolił oddzielać swych poglądów od swej osobowości, teorii od osobistych losów. Trzeba zatem brać go takiego, jakim się jawi w owej jedności, pomieszaniu egzystencji i idei.
Awanturnik, marzyciel, filozof, antyfilozof, teoretyk, polityk, muzyk, człowiek prześladowany: Jan Jakub był każdym z nich. Niezależnie od tego, jak bardzo zróżnicowany charakter ma jego dzieło, jesteśmy przekonani, że można je prześledzić i rozszyfrować, nie pomijając żadnego aspektu. Naiwnie skupiając nad nim uwagę, nie śpiesząc się zbytnio z wydawaniem pochopnych sądów, spotykamy obrazy, obsesyjne pragnienia, nostalgie, które rządzą postępowaniem Jana Jakuba i niemal stale ukierunkowują jego czyny.
Na ile było to możliwe, ograniczyliśmy nasze zadanie do obserwacji i opisu struktur, które w istotny sposób należą do świata Rousseau. Nad krępującą krytykę przedłożyliśmy taką lekturę, która zmierza jedynie do ujawnienia wewnętrznego ładu lub nieładu badanych tekstów, symboli i idei, wokół których kształtuje się myśl pisarza. Studium to jest jednak czymś więcej niż tylko "wewnętrzną analizą".
Jest bowiem oczywiste, że nie sposób interpretować dzieła Rousseau nie odwołując się do świata, któremu się ono przeciwstawia. To właśnie w konflikcie z odrzucanym społeczeństwem nabiera znaczenia doświadczenie wewnętrzne. Rousseau pragnie porozumienia i przejrzystości serc, ale ponieważ jego oczekiwanie kończy się niepowodzeniem, wybiera drogę przeciwną, akceptując - i prowokując - przeszkodę, która pozwala mu pogodzić się biernie z losem i utwierdzić w przekonaniu o swej niewinności.