Dzieje wojny ludzkości z brudem
Z wczesnego średniowiecza przeniesiemy się do czasów, w których powróciły koncepcje publicznych domów kąpielowych, z tym, że przymiotnik „kąpielowy” traktowany był dość umownie i po macoszemu, przeto w przybytkach tych częściej można było się nabawić choroby wenerycznej, niźli pozbyć brudu. Rychło zresztą podzieliły one smutny los ofiar czarnej śmierci, gdy stwierdzono, że częste mycie skraca życie, więc lepiej, dla zdrowia, ograniczać kontakty z wodą.