Chrześcijanie. Tom 1, 2, 3

Max Gallo - znakomity francuski pisarz specjalizujący się w literaturze historycznej, znany polskiemu czytelnikowi z kilkutomowej monografii poświęconej Napoleonowi Bonaparte oraz z biografii Juliusza Cezara. Trylogia CHRZEŚCIJANIE stanowi wyjątek na tle dotychczasowej twórczości Maxa Gallo. W opinii wielu znawców tematu to pierwsza publikacja od czasów genialnego dzieła "Imię róży" Umberto Eco, przedstawiająca tak szeroką panoramę społeczeństwa wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej Europy. Wzbudza podziw dzięki erudycji autora i stawia głębokie pytania natury egzystencjalnej. W prologu Max Gallo przybliża okoliczności, jakie skłoniły go do podjęcia tego tematu. Nietrudno z nich wywnioskować, że Chrześcijanie są dziełem bardzo osobistym. Każdy spośród trzech tomów powieści może być czytany oddzielnie. Dotyczy innej epoki i innego bohatera. Dopiero wszystkie razem stanowią jednak pełną, niezwykle barwną historię rozwoju chrześcijaństwa. Rzeczywiste postaci i wydarzenia przeplatają się w nich z postaciami i wydarzeniami wymyślonymi przez autora. Tom pierwszy, Płaszcz żołnierza jest poświęcony działalności świętego Marcina, biskupa Tours, założyciela wspólnoty monastycznej w Marmoutier, uważanego za apostoła Galów. Została ona wpleciona w codzienne życie ojca - poganina i syna - chrześcijanina, należących do galo-rzymskiego rodu. Ich poglądy na wiele spraw są na tyle różne, że postanawiają zawrzeć swoisty zakład - przez kilka kolejnych dni każdy z nich będzie się starał przekonać tego drugiego do swoich racji. Chłopak jako koronny argument wytacza relację z życia Bożego człowieka, Marcina z Tours (tekst Sulpicjusza Sewera). Gallo wplata ją w konflikt pomiędzy starym poganinem, a młodym, żarliwym chrześcijaninem. Dzięki temu uzyskuje bardzo interesujący efekt dyskusji nad historią pierwszych wieków chrześcijaństwa, przy okazji "odbrązawiając" niektóre postaci, jak Konstantyn Wielki czy cesarzowa Helena. Dąży nie tyle do przepisania hagiografii, co przedstawienia wpływu, jaki życie Marcina wywarło na ludzi mu współczesnych oraz na następnie pokolenia. Tom drugi, Chrzest króla został osadzony w czasach po upadku Cesarstwa Rzymskiego, w okresie wędrówek ludów. Opowiada historię Franków salickich, którym dzięki wsparciu Kościoła katolickiego udało się rozciągnąć wpływy na obszar całej północnej Galii. W zamian za to, Frankowie bronili interesów Kościoła w konflikcie z heretyckimi arianami. Najważniejszym plonem wzajemnej współpracy był jednak pierwszy w historii chrzest króla. Zaszczytu tego dostąpił wywodzący się z dynastii Merowingów Chlodwig. O tym i innych wydarzeniach barwnie opowiada narrator powieści, dawny współpracownik Chlodwiga, fikcyjny Parteniusz. Zaczyna od obrony Paryża przed Hunami, a kończy na śmierci swego pana. Główni bohaterami jego opowieści są otoczone nimbem legendy postaci historyczne: święta Genowefa, patronka Paryża, święty Remigiusz, biskup Reims, święta Klotylda, małżonka Chlodwiga. No i oczywiście sam Chlodwig, pierwszy koronowany władca z dynastii Merowingów. Tom trzeci, Krucjata Mnicha jest poświęcony działalności przyszłego świętego, Bernarda z Fontaines - zakonnika, który tak jak papież Jan Paweł II nadawał nowego znaczenia posłudze duchownej. Żył w XII w., w czasach kiedy klasztor benedyktyński w Cluny zdawał się nie pamiętać, iż to tam narodziła się słynna reforma. Zakon zdążył obrosnąć w bogactwa i przywileje, zaś mnisi w liczne dostatki i wygody. Przeciwko temu zbuntował się Robert z Molesme, który w Cîteaux założył własny klasztor. Nikomu nieznana wspólnota żyjących w ascezie mnichów rozwijała się bardzo powoli, dopóki w jej szeregi nie wstąpił wspomniany już Bernard z Fontaines - bohater i narrator powieści. Jego aktywna działalność duszpasterska i ewangelizacyjna zaowocowała nagłym przyspieszeniem rozwoju zakonu. Powstało około stu sześćdziesięciu opactw - "latorośli". Życie Bernarda nie zamykało się jednak wyłącznie w murach klasztornych. Ze względu na swe talenty oratorskie był często wzywany przez władze (głównie przez kolejnych papieży) na pomoc w rozwiązywaniu różnego rodzaju konfliktów. Miał . ogromne zasługi w likwidowaniu schizmy, powstałej wskutek wyboru antypapieża Anakleta II. Ciekawym zabiegiem zastosowanym przez Maxa Gallo jest posługiwanie się przez Bernarda słowami, które sam kiedyś napisał. Krucjata mnicha stanowi niezwykle interesujący fresk, obraz z epoki, zawierający wszystkie najważniejsze elementy niezbędne do opisu ówczesnych czasów: podział społeczny i konflikty między stanami (głównie szlacheckim i duchownym), bogactwo rozmaitych herezji, rozwój szkolnictwa i początki scholastyki. Max Gallo jest w Polsce znany i ceniony z książek: "Cezar", "Napoleon. T. II Słońce Austerlitz", "Napoleon. T. III Cesarz Królów", "Napoleon. T. IV Nieśmiertelny ze Świętej Heleny", "Napoleon. T. I. Pieśń Wymarszu", wydanych przez Dom Wydawniczy Rebis.