Zbaraż 1649

W tym czasie kiedy czeladź jak i towarzysze spod poważnych znaków kopali ramię w ramię nowe fortyfikacje, Chmielnicki zrozumiał, że trudno będzie szturmem zdobyć Zbaraż, postanowił rozpocząć regularne oblężenie. Otoczył więc obóz półkolem szańców baterii i taboru. Zajął drogi ku Załoźcom i Wiśniowcu, wsie: Stary Zbaraż, Bazarzyńce, Załuże oraz okoliczne wzgórza.

Jednocześnie rozkazał zbudować kilkanaście machin oblężniczych zwanych hulajhorodynami lub hulajgrodami, a po polsku czołgami, "z grubych drewien zrobione, na kołach pomykające się, między niemi we środku mosty dla przebywania fosy, drabiny dla włażenia na wał [...]". W latach 1648-1649 Rzeczpospolita stanęła wobec wydarzeń, które ujawniły jej słabość polityczną, a przede wszystkim militarną. Powstanie kozackie pod wodzą Bohdana Chmielnickiego podkopało niezachwianą i stabilną pozycję mocarstwa, jakim była Rzeczpospolita.

Zwycięstwa w wojnie moskiewskiej z lat 1632-1634, kampaniach kozackich 1637-1638 roku oraz zmagania z ordą 1644 dodały pewności szlachcie, a jednocześnie pozwoliły jej poczuć się bezpiecznie. W dwa lata po śmierci hetmana Stanisława Koniecpolskiego, gdy jego miejsce zajął Mikołaj Potocki, sławę armii koronnej przyćmiła tragiczna kampania 1648 roku. Kalejdoskop wydarzeń 1648 roku postawił nowego króla przed koniecznością wyboru drogi rozwiązania konfliktu kozackiego.

Rok 1649 miał przynieść sukces, ale nie ten oczekiwany - dyplomatyczny, lecz militarny.