Ludwig van Beethoven to jeden z nielicznych kompozytorów muzyki poważnej, którzy stali się ikonami zbiorowej świadomości, nie tracąc jednocześnie nic ze swojej wielkości i elitarności. Z jednej strony bowiem beethovenowskie sonaty lub utwór „Dla Elizy” można usłyszeć otwierając grającą kartkę czy nakręcając pozytywkę. Przecież już przedszkolaki uczą się śpiewać hymn Unii Europejskiej, czyli tak naprawdę wykonują finałową kantatę z IX symfonii Beethovena. Z drugiej jednak strony Elżbieta Penderecka co roku zaprasza bardzo wyjątkowych artystów na organizowany przez siebie Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, który choć cieszy się ogromną popularnością, jest jednak imprezą elitarną. Tak więc niepokorny artysta wciąż stanowi łącznik między wielką sztuką i masowym odbiorem. Już za swojego życia (1770-1827) Beethoven tratowany był jak celebryta. George R. Marek, autor najnowszej, obszernej biografii kompozytora pisze: „Nie mógł wyjść na ulicę, aby ludzie nie przyglądali mu się i nie pokazywali go
innym. Biegały za nim bandy uliczników.” Ale za chwilę dodaje: „Szukali z nim znajomości pisarze i muzycy z różnych stron Europy”. To tylko jeden przykład pozornej sprzeczności jakie kryją się w życiu i charakterze Beethovena. Biografia Marka to istny katalog takich przypadków, głównie związanych z osobowością mistrza i geniusza. Ta książka to jednocześnie barwna kronika czasów, w których rozkwitał talent muzyka.
Marek dowodzi, że Beethoven był nieodrodnym dzieckiem swojej epoki. Dzieckiem niezwykle utalentowanym, obdarzonym niepokorną, egocentryczną i zmienną osobowością, człowiekiem bardzo nieszczęśliwym i samotnym, choć przecież wciąż otoczonym kręgiem pięknych kobiet, oddanych przyjaciół, zapatrzonych w niego uczniów. Swoją opowieść o Beethovenie autor buduje na bogatej bibliografii, licznych listach z epoki i nieocenionych „Zeszytach konwersacyjnych”, które pod koniec życia były dla głuchego kompozytora jedyną formą kontaktu ze światem. Dużą rolę w biografii Marka odgrywa tło historyczne oraz intelektualne epoki przełomu Oświecenia i Romantyzmu, w której przyszło żyć Beethovenowi. Rewolucja Francuska, podboje Napoleona, w tym wojna Austrii z Francją, kongres wiedeński i inne wielkie wydarzenia historyczne wpływały na społeczeństwo całej Europy, w tym na Beethovena, który w ogromnej mierze uzależniony był od hojności możnych i panujących. Jak pokazuje Marek czasem to on – Geniusz mógł dyktować warunki,
najczęściej jednak musiał poddawać się presji historii.
Bardzo bogate i wiernie przedstawione realia historyczne są niezwykłym atutem tej książki, która jest skonstruowana bardzo przejrzyście, choć nie zawsze w zgodzie z chronologią. Marek stara się zachowywać linearny ciąg wydarzeń, kiedy jednak opowiada o skomplikowanych relacjach artysty z Karlem, jego bratankiem, lub o licznych przyjaźniach kompozytora z kobietami na pierwszym miejscu stawia opowieść, nie chronologię i dzieje się to z korzyścią dla czytelnika. Autor znakomicie oddaje też klimat Wiednia początków XIX wieku, gdzie teatr i opera pełniły rolę taką, jaką dziś spełniają restauracje czy kluby. Słuchając Makbeta lub Otella w wersji operowej można było przegryzać kasztany, pomarańcze, jabłka roznoszone przez sprzedawców lub… zagrać w szachy! Muzyka gromadziła tłumy w całej Europie. Kiedy po raz pierwszy grano IX symfonię w Anglii, na koncert przyszło tak wiele osób, że trzeba było wybić szyby w koncertowej hali, aby słuchacze się nie podusili. Jak pokazuje książka Marka przełom XVIII i początek
XIX wieku był to wyjątkowy czas, który rodził geniuszy, ale również przynosił gwiazdy muzyki, dziś określanej jako „poważna”. Beethoven. Biografia geniusza jest książką biograficzną, która może nie odkrywa nowych faktów z życia artysty, ale stawia kolejne przypuszczenia (chociażby dotyczące „Nieśmiertelnej ukochanej”), oparte na starannej analizie źródeł i logicznym wnioskowaniu. Dla laików mogą być one polem dla wyobraźni, dla badaczy zaś przyczynkiem do naukowych analiz. Marek nie próbuje rozkładać na czynniki pierwsze skomplikowanego charakteru Beethovena. Chce go raczej „po ludzku” zrozumieć, wiele jednak pozostawiając w niedopowiedzeniu. Książka znanego biografa to ponadto znakomite opracowanie historyczne, które daje nam wgląd w prądy i wydarzenia historyczne epoki. Biografię geniusza powinni przeczytać wszyscy, których choć trochę fascynuje świat przełomu wieków, historia, muzyka i pełen sprzeczności, ale wyjątkowy człowiek, który w każdej chwili „chwytał swój los za gardło”. Głuchy
kompozytor, zmarły u szczytu swojej popularności, w momencie, „gdy dopiero zaczynał rozumieć jak komponować”.