Rozpruwanie Rosji. Prometeizm. Idea i realizacja

Józef Piłsudski, twórca polskiej polityki wschodniej, Rosję traktował jako przeszkodę w funkcjonowaniu wolnej Polski. Najpierw próbował realizować wizję federacyjną polegającą na odgrodzeniu Rosji od pozostałej części Europy Środkowo-Wschodniej kordonem państw pod polskim kierownictwem. Po ostatecznym fiasku tej wizji zaczął lansować tzw. prometeizm, polegający na rozsadzaniu od wewnątrz Rosji Radzieckiej przez narody dążące do wyzwolenia się z jej hegemonii. Narodowa Demokracja z kolei opowiadała się za budową jednorodnego, narodowego, silnego państwa polskiego, ale i ona za swój cel polityczny postrzegała osłabianie politycznej pozycji rządu kierowanego przez bolszewików. Ruch prometejski ma niewątpliwie polskie korzenie, ale z jego założenia wynikało, że starał się wykorzystać do działań wymierzonych przeciwko Rosji niektóre narody siłą włączone do imperium, upominające się o swą niepodległość. Tym samym nastąpiła zbieżność interesów ludów Kaukazu i Polski we wspieraniu założeń prezentowanej idei. Do tego doszło dążenie Warszawy, aby włączyć do antyrosyjskich działań Ukraińców, i to mimo niepowodzeń przy wcześniejszych próbach uczynienia tego w ramach federacji. Na obraz polskiego prometeizmu piętno wywarła osobowość Piłsudskiego – i wraz ze śmiercią Marszałka jego utopijna idea zaczęła odchodzić w zapomnienie