Rozpacz oświeconych u źródeł przełomu w poezji polskiej 1793-1805

Literatura polska lat 1795-1863, usytuowana między Oświeceniem a pozytywizmem (...) ma wiele cech wspólnych, wniesionych przede wszystkim przez sytuację historyczną kraju. Jest to bowiem literatura powstająca po utracie niepodległości Polski, literatura narodu podbitego i podzielonego, pozbawionego własnego państwa. Fakt ten ma decydujące znaczenie dla problematyki światopoglądowej i filozoficzno-moralnej podjętej przez całe nasze ówczesne piśmiennictwo. Znajdzie ona wyraz przede wszystkim w trudnym przeżyciu historii, w zainteresowaniu historycznością bytu zbiorowego oraz jednostkowego, w pytaniach o przyczyny tragedii losu narodowego, o rolę zła w planie świata rządzonego przez Boga, wreszcie w próbach określenia nowej sytuacji narodu, sformułowania uczuciowo-moralnych zasad obywatelskich zachowań i działań zbiorowych polskiej społeczności w niewoli.
[fragment książki]