"Operacja Wegetarianin". Brytyjscy naukowcy byli przerażeni wynikiem eksperymentu

Jeśli w szkole nigdy nie przepadaliście za lekcjami historii, to całkiem możliwe, że książka Gilesa Miltona zmieni wasze podejście. Brytyjczyk jest członkiem Królewskiego Towarzystwa Historycznego, autorem bestsellerowych książek, a przede wszystkim fantastycznym opowiadaczem, który doskonale wie, jak złapać czytelnika na haczyk i rozbudzić w nim głód wiedzy.

Jego "Absurdalne fakty z historii. Mózg Lenina, zwłoki Chaplina i ostatni dodo", które możecie posłuchać w serwisie Audioteka.com, to kompendium 100 niezwykłych historii, które, choć brzmią co najmniej fantastycznie, zdarzyły się naprawdę.

Milton nie ogranicza się do jednej epoki czy dziedziny i z wielką łatwością przemieszcza się między nimi, aby w przystępny sposób przybliżyć fakty, które równie dobrze mogły wyjść spod palców kreatywnego hollywoodzkie scenarzysty.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

"Operacja Wegetarianin"

Fragmentem, jaki spokojnie mógłby posłużyć za kanwę filmu, jest z pewnością ten poświęcony "Operacji Wegetarianin" zainicjowanej przez samego Winstona Churchilla. Pod tym wydawać by się mogło zabawnym kryptonimem kryło się tajne przedsięwzięcie brytyjskiej armii, które miało rzucić nazistów na kolana.

"Winston Churchill osobiście rozpoczął dyskusję o użyciu broni biologicznej przeciwko nazistowskim Niemcom. Debatował o tym z szefami sztabów i wpadł na pewien pomysł. Pomysł ów został opatrzony kryptonimem (z charakterystyczną dozą czarnego humoru) "Operacja Wegetarianin". Churchill chciał się dowiedzieć, czy można skazić niemiecką wieś tyloma laseczkami wąglika, aby błyskawicznie wyginęła ogromna liczba ludzi i zwierząt" - tłumaczy Milton.

Kiedy premierowi udało się przekonać wojskowych, przystąpiono do typowania miejsca na przeprowadzenie eksperymentu. Padło na oddaloną ok. kilometr od stałego lądu niewielką szkocką wyspę Gruinard. Panowały tam nieprzyjazne warunki, miejsce było odcięte od świata i co najważniejsze niezamieszkałe. Nadawało się więc idealnie.

Słuchaj w Audioteka.com: Polka wspomina spotkanie z Putinem. Doszło na nim do kradzieży

Akcja rozpoczęła się w lipcu 1943 r. Za pomocą barki desantowej przetransportowano tam 80 owiec. Na wyspę udali się też ubrani po wojskowemu naukowcy z laboratoriów w Porton Down.

"Niektórzy z nich, jak Paul Fildes, pracowali dla Biology Department. Inni byli zatrudnieni w Chemical Defence Experimental Station. Gra toczyła się o bardzo wysoką stawkę: testy, które mieli przeprowadzić na wyspie Gruinard, nazywane X Base, mogły zmienić koleje II wojny światowej" - wspomina autor "Absurdalne fakty z historii. Mózg Lenina, zwłoki Chaplina i ostatni dodo".

Wraz z nimi na Gruinard trafił operator kamery, który miał wszystko udokumentować.

"To była paskudna robota"

Do eksperymentu wygrano niezwykle niebezpieczny szczep Vollum 14578, nazwany tak na część prof. R. L. Volluma z uniwersytetu w Oksfordzie. Owce wsadzono do drewnianych skrzyń nakrytych derką, aby mieć pewność, że zarażą się drogą oddechową.

Następnie miejsce znajdujące się nieopodal zgromadzonych zwierząt zbombardowano pociskami z moździerza, w których znajdowały się laseczki wąglika.

"Początkowo zwierzęta nie sprawiały wrażenia zarażonych. Fildes i jego koledzy obserwowali, jak owce przeżuwają łykowatą trawę, najwyraźniej niewrażliwe na dużą ilość wąglika, który przemieścił się w powietrzu w ich kierunku. Jednak trzeciego dnia eksperymentu owce zaczęły zdychać i padło niemal całe stado. Eksperyment przeżyły jedynie te, które znajdowały się na najbardziej odległym skraju pola – i dlatego były narażone na ograniczoną dawkę trucizny".

Jak wspomina Giles Milton, zespół badawczy był przerażony zarówno śmiertelną skutecznością eksperymentu, jak i faktem, że gleba na wyspie została całkowicie skażona.

"- To była paskudna robota - wspomina szkocki historyk Donald Macintyre, wówczas młody mężczyzna służący w RAF. - Jednak nikt nawet nie pomyślał, żeby zaprotestować. Trwała wojna. Ludzie chcieli się wykazać patriotyzmem, zrobić, co do nich należało".

Przerażenie naukowców i wojskowych było tym większe, kiedy okazało się, że truchło jednej z owiec porwał prąd i wyrzucił na stałym lądzie. Doszło do zakażenia innych zwierząt, które natychmiast należało odstrzelić, a miejscowi farmerzy byli zaskoczeni szybkością wypłacanych odszkodowań.

Śmiercionośna broń

Wyniki "Operacji Wegetarianin" na Gruinard zaniepokoiły też Churchilla i eksperymenty zostały zawieszone na kilka miesięcy.

Ale już w następnym roku premier Wielkiej Brytanii wyraził zgodę na wyprodukowanie kilkuset bomb ze śmiercionośnymi laseczkami wąglika. Jednak miały one zostać użyte jedynie w ostateczności, gdyby Niemcy rozpoczęli atak bronią biologiczną.

Początkowo bomb miało być 500, jednak podjęto decyzję o zwiększeniu tej liczby.

"Międzyresortowa Podkomisja ds. Wojny Biologicznej zwróciła uwagę, że pierwsza partia zamówionego wąglika 'opierała się na szacunkowej liczbie, która byłaby potrzebna do przeprowadzenia ataku odwetowego na sześć dużych miast nieprzyjaciela'. Jednak po długich deliberacjach liczba zamówionych bomb została znacznie zwiększona".

Autor "Absurdalne fakty z historii. Mózg Lenina, zwłoki Chaplina i ostatni dodo" przytacza dokumenty, z których wynika, że pierwsze wyprodukowane bomby miały jeszcze większą siłę rażenia.

Okazało się, że w międzyczasie brytyjscy naukowcy kontynuowali badania na małpach, w wyniku których wyprodukowano broń zdolną zabić połowę populacji miasta wielkości Stuttgartu.

Finalnie operację zarzucono, bo w grze pojawiła się znacznie potężniejsza broń, o której potwornej skuteczności świat przekonał się 6 sierpnia 1945 r. o godz. 8:15.

Co dalej z wyspą?

Wyspa Gruinard została skażona wąglikiem do tego stopnia, że rząd ogłosił ją strefą zakazaną i nałożył na nią kwarantannę. Jedynymi ludźmi, którzy mogli na niej przebywać, byli naukowcy z Porton Down przeprowadzający badania.

W połowie lat 80. zaczęto podejmować kroki w celu odkażenia wyspy. W 1990 r., po usunięciu wierzchniej warstwy gleby i przeprowadzenia oprysku aldehydem kwasu mrówkowego, uznano, że na Gruinard jest bezpiecznie.

W tym samym roku wyspa został odkupiona przez spadkobierców pierwotnego właściciela za taką samą kwotę, za jaką sprzedał ją rządkowi. Mowa o 500 funtach.

Sześć lat później odtajniono nagrania, jakie zarejestrował kamerzysta towarzyszący naukowcom. Są w całości dostępne na YouTube'ie.

Dark Harvest Commando

Dekontaminacja Gruinard została poprzedzona tajemniczymi wydarzeniami, jakie rozegrały się w 1981 r. Gazety zaczęły otrzymywać wiadomości od grupy podpisującej się Dark Harvest Commando.

Żądała ona rządu brytyjskiego oskarżenia wyspy i twierdziła, że w jej skład wchodzą naukowcy z kilku uniwersytetów. Grupa poinformowała, że jej członkom udało się pozyskać z Gruinard 130 kg ziemi.

Paczki z ziemią zostały podrzucone przed laboratoria Porton Down oraz w nadmorskim Blackpool w czasie corocznej konwencji Partii Konserwatywnej. W pierwszej wykryto prątki wąglika, natomiast w drugiej wprawdzie nie stwierdzono ich obecności, ale potwierdzono, że była podobna do tej z wyspy.

W najnowszym odcinku podcastu "Clickbait" żegnamy Harrisona Forda, znęcając się nad nowym "Indianą Jonesem" i płaczemy po Henrym Cavillu, ostatni raz masakrując "Wiedźmina" z jego udziałem. Możesz nas słuchać na Spotify, w Google Podcasts, Open FM oraz aplikacji Podcasty na iPhonach i iPadach.