Ojcobójca. Przypadek Filipa Halsmanna

Fotografie Filipa Halsmanna wiszą dziś we wszystkich największych galeriach świata. Autor portretów Alberta Einsteina, Salvadora Dalego, Marca Chagalla, Johna F. Kennedy'ego, Marylin Monroe i Alfreda Hitchcocka, twórca ponad 100 okładek dla magazynu "Life", w 1958 został uznany przez "Popular Photography" za jednego z dziesięciu najlepszych fotografów świata, co postawiło go w jednym rzędzie z takimi sławami jak Irving Penn, Henri Cartier-Bresson, Ansel Adams czy Alfred Eisenstaedt. Nie zawsze jednak los sprzyjał Halsmannowi. Na całym jego życiu zaważyła śmierć ojca. 10 września 1928 roku Morduch Max Halsmann – 48-letni dentysta z Rygi – zginął podczas wspinaczki górskiej w Dolinie Ziller w Tyrolu. 22-letni wówczas Filip mówił, że to był wypadek, ale ponieważ był jedynym świadkiem śmierci ojca, jeszcze tego samego dnia został oskarżony o morderstwo. Podczas procesu w jego obronie stawali m. in. Zygmunt Freud, Albert Einstein, Jakob Wassermann, Erich Fromm i Thomas Mann. Pasjonująca, quasi-kryminalna opowieść o tajemniczym morderstwie ukazanym na tle narastającego w Tyrolu lat 30-tych antysemityzmu i faszyzmu. "Martin Pollack opowiada z precyzją namiętnego historyka i wyobraźnią pisarza". Christoph Ransmayr "Okoliczności śmierci dentysty z Rygi, Morducha Halsmanna, są tak niezwykłe i zagadkowe, a relacja Martina Pollacka o całej sprawie tak wciągająca, że nie sposób przerwać lekturę tej książki. W miarę jak rozwija się jej akcja, rośnie napięcie, jest coraz więcej niewiadomych, a my - czytelnicy - bezwiednie staramy się włączyć do śledztwa i znaleźć odpowiedź na trudne pytanie - jak doszło do tej śmierci?" Ryszard Kapuściński "Przeczytałem właśnie 'Ojcobójcę'. I czytałem to jak najlepszy kryminał, chociaż wiedziałem przecież, że zagadka nie ma żadnego rozwiązania. Jest w tym jakieś niesamowite napięcie. No i klimat. Dokładnie mogłem sobie wyobrazić Tyrol tamtych czasów, pastuchów, chłopów, urzędników. Czuć tę gęstniejącą atmosferę, czuć, jak to się wszystko zaciska, zacieśnia jak w jakimś thrillerze prawie. Bardzo mocna książka w tej swojej ascezie literackiej i stylistycznej". Andrzej Stasiuk "Właśnie przed chwilą skończyłem lekturę i pozostaję pod silnym wrażeniem zarówno samej sprawy, jak Twojego pisarskiego śledztwa. Ksiażka jest arcyciekawa, doskonale napisana - z pasją, ale bez zbędnych emocji. Gdybym był producentem filmowym, już dzisiaj wysłałbym Ci dużą zaliczkę i propozycję umowy na scenariusz. Jest w tej opowieści co najmniej kilka gęstych obrazów, które mogłyby tworzyć wizualny szkielet sprawy. No a te swastyki z szarotkami w alpejskim tle, potem Paryż, francuska kapitulacja, USA - hm - wielki film z wybitnej ksiażki". Z listu Pawła Huelle do Autora "Tropiąc zagadkę z przeszłości, Martin Pollack napisał o ludziach, którzy ją odszyfrowali, nie próbując dociekać prawdy. Mieli swoje powody - twierdz". Marta Dvorak, "Gazeta Wyborcza" "W 1991 r. pisarz przeczytał krótką notatkę prasową. Wynikało z niej, że w Innsbrucku odbył się na żydowskim cmentarzu dziwny pogrzeb. Do grobu Morducha Halsmanna złożono jego biedną, zmasakrowaną głowę, którą oddzielono od ciała w czasie obdukcji we wrześniu roku 1928 i przechowywano przez ponad sześćdziesiąt lat w Instytucie Medycyny Sądowej. Martin Pollack zainteresował się tym bardzo spóźnionym rytuałem. I tak powstała ważna, znakomita książka o ksenofobicznych upiorach". Andrzej Rostocki, "Tygodnik Powszechny" "Książka Pollacka jest osiągnięciem wybitnym. Posiłkując się z wyczuciem różnymi konwencjami - kryminału, dramatu sądowego czy romansu w listach (...) - autor podnosi czytelniczą atrakcyjność swojego dzieła". Zdzisław Jaskuła, "Res Publica Nowa"