Ograniczenie swobody wypowiedzi
I wymienia kolejne okresy i wydarzenia, które w drastyczny sposób ograniczały swobodę wypowiedzi twórców i paraliżowały kulturę - a były nimi m.in. powstanie w 1946 r. cenzury, czyli Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, sformułowana w 1949 r. doktryna realizmu socjalistycznego, obowiązującego przede wszystkim w literaturze, architekturze i sztukach pięknych; uchwalenie w 1952 r. przez Sejm Konstytucji, w której znalazło się ideologiczne określenie Polska Rzeczpospolita Ludowa, które od tej pory stało się oficjalną nazwą Polski; lata stalinowskiego terroru politycznego.
Rekonstruując realia, w jakich przyszło egzystować polskiej kulturze, autorka wskazuje na pierwsze symptomy odwilży, czy jak chce cytowany przez nią Tyrmand - "coś jakby czknięcie w polityce kulturalnej" w 1953 r. Przypomina wydarzenie, jakim było ogłoszenie w 1955 r. na łamach "Nowej Kultury" "Poematu dla dorosłych" Adama Ważyka.