"Marzenie Celta" - najnowsza powieść Vargasa Llosy

* Marzenie Celta , najnowsza powieść Mario Vargasa Llosy oparta jest na życiorysie Rogera Casementa - bohatera walki o prawa człowieka w Kongo i Peru, irlandzkiego powstańca a także homoseksualisty i pedofila. Książka ukaże się w Polsce 6 października.*

Zeszłoroczny laureat literackiego Nobla - Mario Vargas Llosa - który lubi opierać swoje powieści na autentycznych życiorysach, przymierzał się do napisania o Casemencie od lat. W irlandzkim bohaterze zafascynowała go niejednoznaczność tej postaci, pokazująca, jak pisarz powiedział w wywiadzie dla "Guardiana", skomplikowanie ludzkiej natury i trudności, jakie niesie ocenianie ludzi.

Roger Casement, urodzony w 1864 roku w Dublinie, jako brytyjski konsul w Kongo został wydelegowany do sprawdzenia warunków pracy tubylców, którzy zajmowali się zbieraniem kauczuku. Kongo było wówczas prywatną własnością belgijskiego króla Leopolda II, który prowadził tam rabunkową gospodarkę. Aby zmaksymalizować zyski królewscy urzędnicy wprowadzili brutalny system, w którym żołnierze wkraczali do wybranej wsi, biorąc za zakładników miejscowe kobiety. Ich uwolnienie było możliwe wyłącznie po dostarczeniu przez mężczyzn kontyngentu kauczuku. Bicie, gwałty i morderstwa były na porządku dziennym. Według różnych szacunków działania Leopolda II doprowadziły do śmierci nawet setek tysięcy osób.

W powieści Llosy Casement spotyka w Kongo marynarza o ambicjach literackich - Konrada Korzeniowskiego. W rzeczywistości nie wiadomo, czy doszło do takiego spotkania, ale było ono prawdopodobne. Swoje obserwacje z Kongo pod belgijskimi rządami polski pisarz opisał w Jądrze ciemności . Casement na podstawie swoich obserwacji przygotował raport, który poruszył opinię publiczną. Wybuchła afera, która doprowadziła do tego, że kontrolę nad terytorium, odtąd znanym jako Kongo Belgijskie, przejęło państwo.

Powodzenie misji Casementa spowodowało, że powierzono mu następne zadanie. Miał przygotować raport o traktowaniu amazońskich Indian zatrudnionych przez koncern Amazon Company, zarejestrowany na brytyjskiej giełdzie, co sprawiło, że Wielka Brytania poczuwała się do odpowiedzialności za jej działania. Casement w ciągu kilku miesięcy podróży po Amazonii odkrył, że sytuacja Indian niewiele różni się od tego, co widział w Kongo. Działalność koncernu w ciągu kilkunastu lat doprowadziła do wymarcia całych plemion Indian, zdemoralizowani nadzorcy traktowali ich jak niewolników. Bicie, przemoc i zabójstwa były dla nich normalnymi sposobami dyscyplinowania "dzikusów". Raport Casementa przyczynił się do upadku Amazon Company.

* Llosa przedstawia ewolucję poglądów Casementa, który pod wpływem przeżyć z Kongo i Peru poczuł silny związek z inną prześladowaną społecznością, do której sam należał ze względu na pochodzenie - Irlandczykami.* Tytułowe Marzenie Celta to nie tylko wizja świata bez przemocy, ale także pragnienie, aby Irlandia odzyskała niepodległość. Na początku 1916 roku Casement zaangażował się w przygotowania do irlandzkiego Powstania Wielkanocnego. Jako były dyplomata nawiązał kontakty z Niemcami, będącymi wówczas w stanie wojny z Anglią i uzyskał od nich obietnicę wsparcia powstania poprzez dostarczanie broni i pieniędzy. Jednak statek, na którym Casement przewoził broń, wpadł w ręce Brytyjczyków, a on sam trafił do więzienia. 3 sierpnia wykonano na nim wyrok śmierci przez powieszenie.

* Podczas kilku miesięcy, które Casement spędził w więzieniu, władze brytyjskie upubliczniły zawartość jego notatnika. Z jego treści wynikało, że Casement jest homoseksualistą i swoje wyprawy do Afryki i Ameryki Południowej traktował jako sposobność do nawiązywania kontaktów seksualnych z tubylcami, także z dziećmi.*Zawartość tzw. "czarnego notesu" wywołała skandal, choć przyjaciele Casementa twierdzili, że najprawdopodobniej jest on fałszywką przygotowaną przez władze brytyjskie aby zdyskredytować w oczach opinii publicznej autora. Spór o autentyczność "czarnego notesu" ciągnął się przez dziesięciolecia i nie został dotąd ostatecznie rozstrzygnięty, choć w ostatnich latach badacze coraz bardziej przychylają się do opinii, że jest on prawdziwy.

"W jego życiu było wiele stref cienia, wiele spraw nie zostało wyjaśnionych do końca i prawdopodobnie nigdy się nie wyjaśni. Casement był bardzo dyskretny, jeżeli chodzi o życie prywatne. Dyskusja na temat jego homoseksualizmu i pedofilii najprawdopodobniej nigdy nie zostanie rozstrzygnięta" - powiedział Llosa o swym bohaterze w wywiadzie dla "Guardiana". Peruwiański noblista przyjął jednak w swojej powieści, że "czarny notes" jest autentycznym zapisem seksualnych przygód Casementa.

W związku z publikacją swojej najnowszej powieści Llosa przyjedzie do Polski w dniach 21-22 października, odwiedzi Warszawę i Kraków. Marzenie Celta ukaże się nakładem wydawnictwa Znak.