Lucjan Żeligowski

Lucjan Żeligowski nie był piłsudczykiem. Za to nieszablonowości generałowi odmówić zdecydowanie nie można. Dzieje szalenie interesującej postaci polskiego międzywojnia można częściowo nakreślić poprzez jego awanse na drabinie wojskowej – od podporucznika, poprzez sztabskapitana oraz podpułkownika do generała broni w 27 lat. Spoczywa na Powązkach.

Lucjan Żeligowski – życiorys

Lucjan Żeligowski przyszedł na świat 17. października 1865 roku w mieście na Białorusi. Jego ojciec brał udział w powstaniu styczniowym, został za to zesłany razem z matką na Syberię i odtąd już chłopca wychowywała ciotka. Uczył się w gimnazjum w Wilnie, a po maturze poszedł do szkoły oficerów piechoty. Już jako absolwent kapitan Lucjan Żeligowski uczestniczył w wojnie rosyjsko-japońskiej. Kolejno służył na południu Rosji w Rostowie nad Donem, działał w konspiracji, a jako podpułkownik objął stanowisko dowódcy batalionu. W międzyczasie, nieco wcześniej, bo w 1907 roku, Żeligowski wziął ślub z Tatianą Pietrowną. Para doczekała się bliźniąt.

Lucjan Żeligowski – pierwsza wojna światowa

Po służbie w Armii Imperium Rosyjskiego Lucjan Żeligowski przeszedł do Polskiej Brygady Strzelców, która uformowała się już po wybuchu pierwszej wojny światowej. Z dowódcy brygady szybko został dowódcą 1 pułku Dywizji Strzelców Polskich, prowadząc go dzielnie podczas walk zbrojnych, np. na froncie pod Husiatynem. Wskutek reorganizacji wojsk Lucjan Żeligowski trafił w 2017 roku z powrotem do Rosji i do Polski. Należał do Polskiego Wojskowego Komitetu Wykonawczego, a bezpośrednio po konflikcie z przełożonym usunięto go i wyemigrował do Kijowa.

Tam jako wojskowy z Naczpolu prowadził rozmowy z przedstawicielami zagranicznych władz na temat tworzenia militarnych jednostek polskich i został mianowany Dowódcą Wojska Polskiego na Wschodzie. Lucjan Żeligowski otrzymał wówczas tytuł generała podporucznika i objął dowództwo nad nowoutworzoną 4 Dywizją Strzelców Polskich. Rozpoczęła się korespondencyjna znajomość z Józefem Piłsudskim (krótko później przerodziła się we wzajemne zaufanie, a nawet przyjaźń) i walki Polaków jako części korpusu interwencyjnego Francji, trwające ze zmiennym powodzeniem w granicach różnych państw. Lucjan Żeligowski został dowódcą 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej.

Lucjan Żeligowski – bunt Żeligowskiego i późniejsze losy dowódcy

Nazwisko Lucjan Żeligowski kojarzymy najbardziej właśnie ze słynnego buntu Żeligowskiego w 1920 roku. Na czele dywizji Żeligowski zajął Wilno. Wcześniej upozorował niesubordynację wobec Józefa Piłsudskiego, będącego wówczas Naczelnym Wodzem. To wszystko wydarzyło się na polecenie Marszałka Piłsudskiego, a skutkowało bezpośrednio ogłoszeniem utworzenia Litwy Środkowej, którą przyłączono do naszego kraju. Udana operacja wojskowa na Wileńszczyźnie dowiodła, jak bardzo oddany swojemu żołnierskiemu powołaniu był Lucjan Żeligowski, zdecydowanie nie piłsudczyk. Został generałem porucznikiem, generałem dywizji, inspektorem armii w Warszawie, a ostatecznie mianowano go generałem broni. Od 1925 roku Żeligowski objął stanowisko ministra spraw wojskowych, następnie przewodniczącego Komisji Likwidacyjnej Piłsudskiego, a także mianowano go inspektorem armii. Emerytura dla Lucjana Żeligowskiego oznaczała aktywne uczestnictwo w życiu społecznym, gospodarczym oraz politycznym. Był posłem, a do czynnej służby wojskowej nie został już powołany według własnej prośby jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej. Musiał za to emigrować, a przed planowanym powrotem do Polski zdążył jeszcze wywołać skandal w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł.

Lucjan Żeligowski – odznaczenia i nagrody

Generał broni Lucjan Żeligowski został odznaczony najwyższym rodzimym odznaczeniem wojskowym, Orderem Virtuti Militari. Ponadto doceniono jego osobę na szereg innych sposobów, m.in. przyznając mu Honorowe Obywatelstwo miasta stołecznego Warszawy, Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Niepodległości z Mieczami, cztery razy Krzyż Walecznych czy Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury. Dodatkowo Lucjana Żeligowskiego wyróżniono chociażby Orderem Świętego Jerzego IV klasy, Orderem Narodowym Legii Honorowej, Krzyżem Wojennym, Krzyżem Wielkim z Gwiazdą Orderu Korony oraz Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej.

Rzetelną biografię pułkownika oraz generała przygotował Dariusz Fabisz.