Jane Goodall

Jane Goodall to brytyjska badaczka z zakresu etologii, prymatologii i antropologii, znana przede wszystkim z obserwacji szympansów.

Jane Goodall – biografia

Jane Goodall, a właściwie Valerie Jane Morris-Goodall, urodziła się 3 kwietnia 1934 roku. Dorastała w Londynie, gdzie zdobyła wykształcenie średnie w 1952 roku na Newnham College i przez pewien czas pracowała jako sekretarka. W dzieciństwie była miłośniczką przygód Dr. Dolittle, a jej ulubioną maskotą był otrzymany od ojca pluszowy szympans.

Po raz pierwszy Jane Goodall wyjechała do Afryki w 1960 roku. Celem jej podróży była Kenia, gdzie pracowała w rezerwacie przyrody u boku Dr. Louisa Leakeya. Po powrocie do ojczyzny, w 1964 roku obroniła pracę doktorską na Uniwersytecie Cambridge z zakresu etologii.

Jane Goodall powróciła na Czarny Ląd, tym razem rozpoczynając badania w Tanzanii, w rezerwacie Gombe. W 1967 roku przejęła kierownictwo nad badaniami w Gombe Stream Research Center. Pięć lat później została dyrektorem badań nad zachowaniami pawianów oliwkowych. W pracy zawodowej Jane Goodall pojawił się również epizod obserwacji hien cętkowanych.

Jane Goodall była dwukrotnie zamężna. W 1964 roku wyszła za Hugo van Lawicka, z którym ma syna Hugo Erica Louisa nazywanego „Grubem”. Para wzięła rozwód. Jane Goodall wstąpiła po raz drugi w związek małżeński w 1975 roku. Jej drugim mężem był dyrektor Parku Narodowego w Tanzanii, Derek Bryceson. Małżeństwo zakończyła jego śmierć w 1980 roku.

Jane Goodall – osiągnięcia naukowe

Jednym z najważniejszych odkryć Jane Goodall jest fakt, że szympansy w celu zdobycia pożywienia używają narzędzi. Chodziło dokładnie o kije, którymi zwierzęta wydobywają terminy z dni drzew. Obserwacja i udokumentowanie tego zjawiska zrewolucjonizowały świat naukowy zajmujący się antropologizmem. Dotychczas bowiem odróżniano człowieka od małp, właśnie dzięki teorii, że ludzie posługują się narzędziami.

Jane Goodall zanotowała również, że szympansy posiadają skomplikowaną osobowość, bywają zazdrosne, smutne, a niekiedy również w akcie zemsty są w stanie popełnić morderstwo. Badaczka nadawała im imiona, zamiast numerów według dotychczasowych praktyk. Ogromnym postępem w pracach badawczych Jane Goodall były obserwacje zwierząt pozostających na wolności w warunkach naturalnych.

Sukcesem Jane Goodall jest włączenie szympansów i goryli do grupy hominidów. Dzięki obserwacjom udało jej się także zorganizować instytut badawczy – Jane Goodall Institute, który wspiera między innymi programy ochrony zwierząt takie jak Chimpanzee Guardian Project.

Jane Goodall – odznaczenia

Za swoją pracę badawczą i działania na rzecz ochrony zwierząt Jane Goodall otrzymała wiele tytułów i nagród. Spośród odznaczeń państwowych warto wymienić tytuł Komandora Orderu Imperium Brytyjskiego, Damy Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego, francuskiego Oficera Legii Honorowej czy Wielkiego Oficera Orderu Zasługi Republiki Włoskiej. Poza tym Jane Goodall otrzymała Medal Tanzanii, Order Złotej Afryki oraz Order Pochodni Kilimandżaro.

Jane Goodall jest także laureatką nagród branżowych i naukowych. Wręczono jej między innymi, nagrodę J. Paula Getty’ego, Medal Hubbarda od National Geographic Society, Medal Life Science Benjamina Franklina, nagrodę Alberta Schweitzera oraz prestiżową Nagrodę Kyoto i Medal UNESCO.

Hołdem dla Jane Goodall jest film dokumentalny „Życie Jane” (2010) w reżyserii Lorenza Knauera, w którym gościnnie wystąpili aktorzy Pierce Brosnan i Angelinao oraz były sekretarz generalny ONZ, Kofi Annan.

Jane Goodall – książki

Jane Goodall napisała wiele prac naukowych i książek nawiązujących do jej działalności naukowej. Wiele z jej artykułów ukazało się na łamach czasopisma National Geographic. Kilka tytułów Jane Goodall przetłumaczono na język polski, między innymi „Zabójcy bez winy” (1973), „W cieniu człowieka” (1971), „Przez dziurkę od klucza: 30 lat obserwacji szympansów nad potokiem Gombe” (1990) czy „Mądrość i cuda świata roślin” (2015).

Jane Goodall jest także autorką książek przyrodniczych dla dzieci, w których burzyła wizję zwierząt jako niebezpiecznych bestii.