Historia bywa po prostu straszna

Mieliśmy już, a może nawet mamy nadal, szemrane interesy, szemranych gości, szemrane dynastie czy szemrane myśli. Teraz, do tego panteonu szemrania możemy dołączyć słowo czasy. A zatem, niech ta oto szemrana historia będzie z Wami! Historia w wersji 1.0 beta Terry'ego Deary. Opisywany tu okres obejmuje lata 1603-1714, a wydarzenia mają miejsce na Wyspach Brytyjskich. Działo się w tym czasie, oj działo, jak to zwykle lubi się dziać, szczególnie w okresie ponad stu lat. Książka jest solidną dawką kontrowersyjnej wiedzy o życiu w jego dziwacznej odmianie. Oficjalna, szkolna historia o tym nie mówi. Owszem, nie porusza też na ogół spraw czyjejś niestrawności, duchoty w jakiś letni dzień, dłubania w nosie pana Franka. Może takie informacje są niebanalne i ciekawe, ale raczej dla gazet, które uwielbiają codzienne lądowania UFO, siedmiogłowe cielątka i tym podobne oszałamiające fakty.

Książka zaczyna się od kalendarium i potem zgodnie z nim omawia poszczególnych władców z rodu Stuartów: Jakuba I, Karola I, Karola II, Jakuba II, Wilhelma III i jego żonę Marię II oraz Annę. Władcy owi byli jak to ma zawsze miejsce w historii, przynajmniej oficjalnie, światli, piękni, mądrzy. Myślę, że tak jak rządzący obecnie przekonywali się o tym każdego dnia stając przed porządnym lustrem i słuchając najbliższego grona doradców. Mówiąc o kolejnych pokoleniach Stuartów Deary ze sporą dawką ironii omawia różne tematy, które mają za zadanie zaciekawić czytelnika. Ujawnia całą prawdę o sławnym Guyu Fawkesie. Wyjawia tajemnice ówczesnej medycyny czyli połączenia "monstrualnych zabobonów ze sztuką lekarską". Autor zdradza jak okrutny i próżny Jakub I był głupio nietolerancyjny wobec palaczy, tak zasłużonych dla rozwoju nowoczesnej cywilizacji. Oto co mówił o paleniu: "Jest zwyczajem wstrętnym dla oka, drażniącym dla nosa, szkodliwym dla mózgu, niebezpiecznym dla płuc, a kłęby czarnego dymu przypominają
opary wydobywające się z piekielnych czeluści."

Na czymś takim zaś jak piekło to Jakub, jak każdy władca, znał się znakomicie. W dalszej części Deary pokazuje, jak to nauka rozwijała się różnymi ścieżkami, nie zawsze godnymi naszego zachwytu, ale tak to już jest z nauką i tak bywa z rozwojem i nieustannym postępem. Choremu Henrykowi, bratu Karola I, lekarze zalecali aby podeszwy jego stóp dziobały gołębie. Widocznie było jakieś ówczesne naukowe uzasadnienie tego typu terapii. Dziś dostałby kilka serii antybiotyków i być może zmarł, ale w zgodzie z aktualną wiedzą, w poczuciu dobrze spełnionego obowiązku.

Jest w książce sporo o jedzeniu i modnych w tamtym czasie potrawach, o zarazach i pożogach co chroniły ludzkość przed zgubnym przeludnieniem. Są historie kryminalne, przypadki przeraźliwych kar w których skracano oskarżonych o głowę lub o uszy. Jest o niewiastach i dzieciach, ich niełatwym losie, i to całkiem niemało. Możemy liznąć trochę slangu z tamtych czasów. Możemy przeczytać o jaśniejszej stronie ówczesnego życia czyli rozrywkach typu jarmark czy odlotowy pokaz.

Deary opowiada o spirytystycznych ciągotkach ludzi w czasach Stuartów i słynnych duchach, o których pamięć przekazali nam w darze: o duchu oskubanego i zziębniętego kurczaka, duchach żołnierzy wielokrotnie odgrywających bitwę pod Edgehill, duchu Stafforda ostrzegającym Karola I przed rozpętywaniem wojny domowej. Dzisiaj, jak dobrze wiemy, duchów już nie ma, dlatego tyle miejsca poświęca się im w programach popularnonaukowych, dajmy na to na Discovery Channel. Wiele faktów, tak te informacje przynajmniej nazywa autor książki, jest dziwnych. Wiele, że tak powiem szemranych, tytuł książki przecież zobowiązuje. Po tej lekkiej lekturze opowieści o chłodnych, statecznych, flegmatycznych mieszkańcach Wysp Brytyjskich wyglądają na zwykłe bajki dla nie za bardzo grzecznych dzieci.