Hamlet.pl. Myślenie Hamletem w powojennej kulturze polskiej

Polski Hamlet sytuuje się wobec nierozwiązywalnych problemów: wobec ojca, który zginął w Katyniu, więc nie można się przeciwko niemu buntować; wobec niemożności realizacji własnej seksualności obarczonej społecznym tabu; wobec kryzysu rodziny, w której kobiety redefiniują swoją pozycję; wobec władzy, która od 1945 roku zawsze jest podejrzana; wobec państwa, które jest, ale równie szybko może go nie być. Nasz Hamlet wciąż tkwi w czasie wyłamanym ze stawu, dlatego jest Bohaterem Polaków. Hamlet to nasza sytuacja.

Hamlet.pl ukazuje procesy myślenia Hamletem i obecność dzieła Williama Szekspira w powojennej kulturze polskiej. Punktem wyjścia proponowanych analiz jest diagnoza Stanisława Wyspiańskiego ze „studium o Hamlecie” (1905): „W Polsce zagadką Hamleta jest to: co jest w Polsce – do myślenia”. Autorka pokazuje, jak za pomocą Hamleta podejmowano fundamentalne kwestie: pamięci i ojców, władzy i polityki, tożsamości i ciała, seksualności i płci, sztuki i teatru. Hamlet może posłużyć jako rodzaj katalizatora, który pozwala te kwestie ujawnić, zdiagnozować, wystawić i skomentować, a także w ogóle je poruszyć, żeby się z nimi zmierzyć.

Uchwycenie dynamiki recepcji Hamleta umożliwia wykorzystanie narzędzi performatyki, gdyż najlepiej uzmysławia, że jest to dzieło „w ruchu”, powtarzalny scenariusz działań, który funkcjonuje w obiegu energii społecznych, zawsze w kontekście danego czasu i sytuacji społeczno-politycznej. Perspektywa teatrologiczna daje natomiast możliwość śledzenia procesów recepcji w szczególnie wrażliwym na społeczno-polityczne zmiany medium, jakim jest teatr. Jako materiał badawczy posłużyły przede wszystkim polskie inscenizacje Hamleta, ale też dzieła literackie i filmowe, eseistyka czy prace krytyczne. Pozwalają one bowiem nie tylko pokazać uwarunkowania polskiej recepcji i specyfikę polskich interpretacji, lecz nade wszystko zastanowić się nad tym, jaką diagnozę dzieło Szekspira stawia naszej rzeczywistości.