2. Trylogia Henryka Sienkiewicza
Ogniem i mieczem, pierwsza z powieści tworzących Trylogię, przedstawia dzieje Polski w dobie powstania Chmielnickiego (1648-1654). Pisarz, starając się wzbudzić w czytelnikach patriotyczne uczucia, nadał prozie cechy rycerskiego eposu, wprowadził baśniowość oraz wyrazistych bohaterów reprezentujących dobre i złe postawy. Zbuntowani Kozacy pod wodzą Chmielnickiego zostali przedstawieni jako żądni krwi barbarzyńcy, a Polacy jako prawi i odważni obrońcy ojczyzny. W czarno-biały schemat zostali wpisani także (wbrew prawdzie historycznej) przywódcy walczących stron.
Druga z powieści tworzących Trylogię, przedstawia dzieje Polski w dobie najazdu Szwedów (1655-1660). Zasadniczą ideą powieści jest problem zdrady i wierności, będący kryterium moralnej oceny zarówno postaci historycznych (np. Radziwiłł), jak i fikcyjnych (przede wszystkim Kmicic). Z głównym motywem wiąże się sposób prezentacji zdarzeń - Sienkiewicz ukazuje dwie fazy konfliktu polsko-szwedzkiego, w którym dużą rolę odegrała zdrada magnatów i części szlachty.
W trzeciej części pan Michał Jerzy Wołodyjowski rozpacza po śmierci narzeczonej, Anusi Borzobohatej Krasieńskiej. Fabuła powieści przedstawia wydarzenia historyczne w latach 1668-1673, przede wszystkim wojny z Turcją.