Żydzi Wieliczki i Klasna 1872-2012. Teksty i fotografie

„Było miasto, miasto i matka dla ludu Izraela, nazywano ją Wieliczką, i już jej nie ma” – napisała Miriam Skóra, ocalała z Zagłady. Wieliccy Żydzi zniknęli z historii swojego miasta w sposób tragiczny – nagle i wbrew swej woli. To o nich jest ta książka.

Cisza w mieście po żyjącej tu do połowy II wojny światowej społeczności żydowskiej stała się tak nieznośna, że trudno było ją dłużej ignorować.

27 sierpnia 2012 roku, w dniu 70. rocznicy zagłady Żydów z Wieliczki i okolicznych miejscowości, ukazuje się szósta książka Wydawnictwa Żyznowski, Żydzi Wieliczki i Klasna 1872–2012. Teksty i fotografie. Jest to antologia tekstów oraz uratowanych i powojennych fotografii, a także kopii zachowanych dokumentów, rysunków, pamiątek. Zamieszczamy w niej większość relacji, zeznań, wspomnień, opracowań, do których udało się nam dotrzeć lub spowodować ich powstanie dzięki dokumentom archiwalnym i świadectwom osób żyjących. Zasadniczą treść książki podzieliliśmy na trzy główne części: Przed Zagładą – obejmującą zapisane bądź zapamiętane losy Żydów wielickich i klaśnieńskich takich, jakimi byli żyjąc w Polsce w okresie od najwcześniejszego opisanego w źródłach dostępnych dla autorów tekstów po początek II wojny światowej; Zagłada – opisującą świadectwa o przeżyciach i zdarzeniach z czasu wojny ; Po Zagładzie– dotyczącą indywidualnych losów tych, którzy przeżyli, aż do dziś.

Poszczególne teksty mają różnorodne pochodzenie. Niektóre przedrukowujemy ze znanych nam publikacji (część z nich to tłumaczenia), inne – napisane wcześniej, ale nie publikowane – drukujemy po raz pierwszy, jeszcze inne napisano specjalnie ze względu na wydawaną przez nas antologię. Kilka współczesnych tekstów powstało w oparciu o rozmowy dotykające bolesnych wspomnień.

Nie próbowaliśmy mentalnie – ponieważ nie potrafilibyśmy – przetrwać wraz z ocalałymi z Zagłady nocy z 26 na 27 sierpnia 1942 roku, ukrywać się w bunkrach, lub przejść w milczeniu drogę z domów rodzinnych na łąki bogucickie, stanąć przed selekcją, przeżyć rozstanie z najbliższymi, zaznać niemieckich obozów, znieść donosy nieskrzywdzonych przez nas nieznajomych, ale też doświadczyć bezinteresownej miłości bliźniego.

Spróbowaliśmy przenieść te przeżycia na karty niniejszej antologii.