Wystawa „Współczesna Polska Sztuka Książki” w Tokyo

W dniach od 21.10. do 19.11.2011 r. na MUSASHINO UNIVERSITY OF ART w Tokyo odbędzie się wystawa „ Współczesna Polska Sztuka Książki ”. Spośród eksponatów kolekcji POLSKA KSIĄŻKA ARTYSTYCZNA Z PRZEŁOMU XX/XXI WIEKU kurator wystawy Setsuko Shibata wybrała do wystawy 137 prac, 54 artystów. Wystawie towarzyszyć będzie katalog w języku angielskim i japońskim.

POLSKA KSIĄŻKA ARTYSTYCZNA Z PRZEŁOMU XX i XXI WIEKU

Wystawa w Galerii Musashino Univeristy of Art jest pierwszą zagraniczną prezentacją kolekcji POLSKA KSIĄŻKA ARTYSTYCZNA Z PRZEŁOMU XX i XXI WIEKU . W kraju odbyło się dotąd kilkanaście wystaw kolekcji, przeważnie w głównych bibliotekach największych polskich miast.

Wystawy kolekcji cieszyły się wielkim zainteresowaniem publiczności – odkrywały bywalcom bibliotek mało znaną dziedzinę sztuki, którą uprawiają powszechnie znani artyści obok zapomnianych bądź początkujących, reprezentanci zarówno tradycyjnych dziedzin sztuki jak tzw. twórcy multimedialni, artyści polscy za granicą i artyści zagraniczni w Polsce. W rezultacie okazało się, że kolekcja „polskiej książki artystycznej” jest interesująca z wielu różnych punktów widzenia: odniesień do współczesnej polskiej sztuki, do sztuki książki w innych krajach, do różnych dziedzin sztuki książki, etc. Problemy te zostały podjęte w serii artykułów, które powstawały równolegle z kolekcją ale nie są jeszcze opublikowane. Projekt zebrania kolekcji i jej teoretycznego opracowania, mimo że nie jest jeszcze w pełni zakończony, można ocenić jako udany.

Pomysł stworzenia kolekcji POLSKA KSIĄŻKA ARTYSTYCZNA Z PRZEŁOMU XX i XXI WIEKU powstał w związku z przemianami ustrojowymi w Polsce na początku lat 90-tych. Po II wojnie światowej, w Polsce nie było prywatnych wydawnictw, drukarń, galerii, kontaktów zagranicznych, etc - wtedy zainteresowanie artystów formą książki było zredukowane do minimum. Na emigracji działało kilka artystycznych oficyn (Gaberboccus Press, Oficyna Poetów i Malarzy, Stamperia Polacca) a w kraju pojedyńczy artyści jak Zbigniew Makowski, czy Jerzy Jękot, którzy uprawiali „książkę” zamiast obrazu czy rzeźby. Zmiany polityczno-społeczne w Polsce oraz nowe możliwości techniczne dość szybko otworzyły artystów na sztukę książki. Wielu artystów szczególnie młodego pokolenia skorzystało z konkursów i festiwali organizowanych w latach 1994-2006 przez Alicję Słowikowską w imieniu Związku Polskich Artystów Plastyków w Warszawie.
Powstanie polskiej kolekcji książek artystycznych z przełomu XX i XXI wieku okazało się celowe ze względu na „wyjątkowość naszego czasu przełomu” . Czas ten stał się również przełomowy z punktu widzenia historii kodeksowej formy książki – jej ewolucji w kierunku form elektronicznych. Optymistyczne hasło „książka przetrwa jako przedmiot sztuki” rodziło pytania – jaka jest teraz książka artystyczna i jaka będzie w przyszłości? - Idea zebrania kolekcji pochodzi też z tej inspiracji. Warto przyjrzeć się obecnym artystycznym deformacjom w odniesieniu do kodeksu - esencji definicji książki przez tysiąclecie.

Kolekcja POLSKA KSIĄŻKA ARTYSTYCZNA Z PRZEŁOMU XX i XXI WIEKU została zebrana w latach 2009-2010 przez Alicję Slowikowską i Jadwigę Tryzno dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Selekcji około 150 dzieł z ponad 500 książek artystycznych dokonało jury znanych polskich krytyków sztuki . Kolekcja z założenia obejmuje dzieła stworzone w latach 1990-2010 w Polsce lub za granicą, przez artystów polskiego pochodzenia. W znacznym stopniu na kolekcję składają się prace wyróżnione wcześniej w konkursach i festiwalach, polskich i zagranicznych. W kolekcji znajdują się prace artystów kilku pokoleń, różnych kierunków sztuki, zarówno specjalizujących się w sztuce książki jak sięgających do formy książki okazjonalnie. Użytecznymi w ocenie i opisie zawartości kolekcji są trzy podstawowe kategorie Clive’a Phillpota: book-works, book-objects, just-books ale także
warto zauważyć formy „between”-pomiędzy tymi kategoriami. Na wystawie w Musashino prezentowane są głównie book-works. W Polsce stosunkowo w niewielkim jeszcze stopniu artyści „wydają” nakładowe just-books - znacznie bardziej popularne są book-objects i instalacje książkowe. Natomiast obecna wystawa pozwala zobaczyć pracę artysty na różnym etapie rozwoju książki – poczynając od koncentracji na ilustracji w postaci luźnych kart i kończąc na konstatacji, że „książka graficzna, artystyczna, autorska – jest „notacją” – scenariuszem wszystkiego, nawet czasem życia”(cytat z artykułu Doroty Folgi Januszewskiej : „Książka artystyczna i sztuka dzisiaj w Polsce”

Wierzę, że wystawa kolekcji w Muzeum Musashino zbliży japońską publiczność do polskiej sztuki, ponieważ książka artystyczna jest jej bezpośrednim, gorącym przekazem i nośnikiem. Ogromna zasługa w tym Pani Setsuko Shibata, która nie zrezygnowała z przedsięwzięcia mimo „góry” przeszkód i trudności, jakie powstały na drodze kolekcji z Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi do Muzeum Musashino University of Art w Tokyo. W imieniu własnym, artystów i fanów polskiej sztuki książki pragnę gorąco podziękować za Jej zaangażowanie, trud i niezłomność we współpracy.

Jadwiga Tryzno