Wystawa o księdzu Bace w Muzeum Literatury

Obraz
Źródło zdjęć: © Inne

Wystawę „Księdza Baki uwagi o śmierci niechybnej”, poświeconą postaci jednego z najciekawszych poetów polskiego baroku, można od piątku oglądać w warszawskim Muzeum Literatury.

Ksiądz Józef Baka - misjonarz, jezuita, wykładowca retoryki i kaznodzieja - znany jest przede wszystkim jako autor wierszy o śmierci. Ten zakonnik z Wilna przez lata uchodził za zabawnego grafomana, barokowego wierszokletę, znanego z przytoczonego w Panu Tadeuszu dwuwiersza: „Śmierć babula, jak cybula/Łzy wyciska, gdy przyciska”.

Dopiero w XX wieku odkryto Bakę na nowo jako ciekawego poetę, którego wiersze odznaczają się zaskakującą, oryginalną wersyfikacją i rytmiką. Jego utwory inspirowały takich poetów jak Grochowiak czy Rymkiewicz .

Nie tylko nie znamy żadnego wizerunku księdza Baki, ale także nie ustalono wielu faktów z jego biografii. Nie wiemy, czy urodził się w roku 1707 czy 1706, na Litwie czy na Białorusi. Pewna jest data wstąpienia Baki do jezuitów, co miało miejsce w 1723 roku, studia odbywał w Akademii Wileńskiej, a w roku 1735 przyjął święcenia kapłańskie. Baka był wykładowcą w kolegiach jezuickich, a w roku szkolnym 1738/1739 wykładał retorykę w Akademii Wileńskiej.

W roku 1739 Józef Baka otworzył, po spieniężeniu swoich dziedzicznych dóbr, placówkę misyjną w Błoniu, w powiecie ihumeńskim, zwaną Missio Bakana. Pod koniec życia był kaznodzieją Bractwa Dobrej Śmierci przy kościele jezuickim św. Kazimierza w Wilnie. Zmarł nagle, 2 czerwca 1780 roku, podczas wizyty w Warszawie. Pochowany został w podziemiach kościoła jezuitów przy ul. Świętojańskiej na Starym Mieście.

W roku 1766 w Wilnie ukazał się anonimowo zbiór modlitw i medytacji, pisanych pod wyraźnym wpływem hiszpańskich mistyków, zatytułowany Uwagi rzeczy ostatecznych i złości grzechowej. Okazało się, że autorem tego zbioru był Józef Baka, podobnie zresztą jak wydanego w tym samym roku tomiku Uwagi śmierci niechybnej wszystkim pospolitej.

Poezję Baki zestawia się często z ikonograficznym motywem dance macabre, szczególnie popularnego w XIV i XV wieku. To wizerunek tańca, do którego śmierć prowadzi wszystkich ludzi - i grzeszników, i ludzi bogobojnych, bogaczy i nędzarzy, starych i młodych. Umieszczany najczęściej w kościołach obraz miał przypominać wiernym o nieuchronności śmierci.

Na warszawskiej wystawie znalazły się portrety potencjalnych adresatów Uwag niechybnej śmierci księdza Baki - wizerunki osiemnastowiecznych arystokratów, szlachty i duchowieństwa. Są też portrety trumienne, charakterystyczne dla kultury polskiego baroku. Obok obrazów można przeczytać fragmenty wierszy Baki.

Ks. Baka nie oszczędza nikogo. Damom przypomina: „Nic po stroju, człek wór gnoju” i „W lot kapturki podrą szczurki”, do młodych zwraca się „Cny młodziku, migdaliku/Śmierć jak kot, wpadnie w lot”, do starych: „Peruka oszuka/Na włosy są kosy”. Z kolei słowa „Próżna flasza cię odstrasza/Próżna krypta cię zaprasza” dedykowane są zabawnym czy zatrudnionym chmielem głowom.

Na wystawie znalazły się ilustracje Jana Lebensteina do Uwag... ks. Baki; na szczególną uwagę zasługują projekty witraży, po raz pierwszy prezentowane publiczności.

Wystawa będzie czynna do końca marca.

Źródło artykułu:

Wybrane dla Ciebie

Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Po "Harrym Potterze" zaczęła pisać kryminały. Nie chciała, żeby ktoś się dowiedział
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Wspomnienia sekretarki Hitlera. "Do końca będę czuła się współwinna"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Kożuchowska czyta arcydzieło. "Wymagało to ode mnie pokory"
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
Stała się hitem 40 lat po premierze. Wśród jej fanów jest Tom Hanks
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
PRL, Wojsko i Jarocin. Fani kryminałów będą zachwyceni
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Zmarł w samotności. Opisuje, co działo się przed śmiercią aktora
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Jeden z hitowych audioseriali powraca. Drugi sezon "Symbiozy" już dostępny w Audiotece
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Rozkochał, zabił i okradł trzy kobiety. Napisała o nim książkę
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Wydawnictwo oficjalnie przeprasza synów Kory za jej biografię
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Planował zamach na cara, skazano go na 15 lat katorgi. Wrócił do Polski bez syna i ciężarnej żony
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
Rząd Tuska ignoruje apel. Chce przyjąć prawo niekorzystne dla Polski
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]
"Czarolina – 6. Tajemnice wyspy": Niebezpieczne eksperymenty [RECENZJA]