Wolter

Francuski publicysta, filozof, dramaturg, poeta, historyk i prozaik.

Był czołową postacią Oświecenia - prozaikiem, publicystą, filozofem, historykiem (Wiek Ludwika XIV i Szkic o obyczajach i duchu narodu zapoczątkowały w historiografii rozumienie historii jako dziejów rozwoju cywilizacji), dramaturgiem (m.in. Edyp 1718, Zaira 1732, Alzyra 1736, Meropa 1743, Mahomet 1744), również poetą, członkiem Akademii Francuskiej.

Krytykował Kościół i religię jako narzędzia władzy, napisał - głośną w swoim czasie - Henriadę (1723) i wzorowany na L. Arioście poemat Dziewica Orleańska. Współtworzył Wielką Encyklopedię (z D. Diderotem), pisał mistrzowskie powiastki filozoficzne (m.in. Tak toczy się światek 1746, Zadig 1747, Wizja Babuka 1748, Księżniczka Babilonu 1768, Prostaczek 1767) oraz - będący ukoronowaniem gatunku - Kandyd, czyli optymizm (1759).

Umysł wolny i niezależny - zasłynął jako autor satyrycznych wierszy i tragedii, podejrzewano Woltera o popełnienie zjadliwej satyry na regenta, za co uwięziono go w Bastylli, rok później "obraził" wpływowego arystokratę - i wygnano go z kraju. Po powrocie z wygnania napisał Listy filozoficzne, które z kolei wywołały skandal i stały się dziełem w Europie rozchwytywanym.

Opowiedział się w nich za obroną praw i swobód burżuazyjnych, za deizmem. Po raz kolejny musiał uciekać z kraju. Schronienie znalazł w wiejskiej posiadłości markizy du Châtelet, w Cirey, gdzie spędził 10 lat. Po jej śmierci został doradcą króla pruskiego Fryderyka II w Berlinie. Potem osiedlił się w Genewie, a ostatecznie w Ferney.