Wojna domowa w Rosji 1917-1920

Jeśli przymiotnik apokaliptyczny pasuje do jakiegokolwiek wydarzenia z najnowszej historii świata, to jest to wojna domowa w Rosji. Nie oznacza to, że wydarzenia z okresu 1917-1920 przypominały koniec świata. Rewolucjoniści postrzegali je raczej jako początek nowego porządku rzeczy w wymiarze ludzkim, i nawet jeśli nie odnaleźli Nowego Jeruzalem, po upływie siedemdziesięciu lat można stwierdzić, że z pewnością stworzyli w Rosji coś niezwykłego i trwałego. Objęcie przez nich władzy odbyło się za cenę ogromnego cierpienia oraz nie do końca poznanej, lecz zapewne ogromnej liczby ofiar - najprawdopodobniej od siedmiu do dziesięciu milionów ludzi. Wojna, zaraza, głód i śmierć - Czterej Jeźdźcy Apokalipsy - przez trzy lata pustoszyły największe państwo w Europie.