Wojna absolutna. Związek Sowiecki w II wojnie światowej

Dla obu stron była to wojna najgorsza z możliwych. Obecnie szacuje się, że po stronie Związku Radzieckiego zginęło 27 milionów ludzi, zarówno wśród wojskowych, jak i ludności cywilnej. To niemal połowa wszystkich ofiar II wojny światowej. Jednak „straty całkowite” wśród populacji ZSRR, czyli różnica między liczbą jego obywateli po wojnie a wielkością, jaką powinna ona osiągnąć, gdyby do wojny nie doszło, może wynosić 48–49 milionów. Bezpośrednio w wyniku walk na Wschodzie Niemcy stracili prawdopodobnie 4,3 miliona żołnierzy. Liczby te nie uwzględniają niewidocznych skutków wojen, które dopiero zaczynamy dostrzegać: ofiar psychologicznych, dotkniętych zaburzeniami nerwowymi i stresem pourazowym. Wielka Wojna Ojczyźniana (wraz z kampanią w Mandżurii jako jej ostatnim rozdziałem) w historii świata była nie tylko największym konfliktem lądowym, ze znaczącym udziałem lotnictwa, ale również konfliktem, który przypieczętował zniszczenie nazistowskich Niemiec. Wyznaczyła także kurs dla historii globu na kolejne pół
wieku: dwubiegunowy ład światowy, który zdominował stosunki międzynarodowe aż do lat 90.