Wasil Bykau

Urodził się w mieście Byczki w województwie witebskim na wschodzie Białorusi. Chciał zostać rzeźbiarzem, był uczniem Witebskiej Uczelni Artystycznej. W 1942 wstąpił do Armii Czerwonej. Walczył na Drugim i Trzecim Froncie Ukraińskim, przeszedł szlak bojowy przez Rumunię, Bułgarię, Węgry, Jugosławię i Austrię. Dwa razy został ranny.

W 1951 r. wydał pierwszy zbiór opowiadań o wojnie i życiu żołnierzy. Od tego czasu tematyce wojennej poświęcił niemal wszystkie swoje utwory. Pisał, jak twierdzą jego biografowie, bezkompromisowo, przedstawiał prawdziwy, "brutalny aż do bólu", obraz wojny, krytykował władzę radziecką.

Według znawców literatury Bykau był jednym z najwybitniejszych na świecie prozaików piszących o drugiej wojnie światowej. Jego dzieła przetłumaczono na ponad 40 języków, niektóre utwory znajdują się na liście obowiązkowych lektur szkolnych na Białorusi.

Był przedstawicielem prozy batalistycznej, autorem opowiadań i powieści psychologicznych - znanych z tłumaczeń na język polski - opartych na autentycznych przeżyciach żołnierskich i partyzanckich: "Trzecia rakieta" (1962), "Ballada alpejska (1964), "Sotnikow" (1970), "Stado wilków" (1975), "Pójść i nie wrócić" (1979), "Jego batalion" (1975), "Obława" (1990).

Jako założyciel opozycyjnego Białoruskiego Frontu Narodowego pisarz był jednocześnie najbardziej zdecydowanym krytykiem prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki. Czuł się przy nim, jak pisał, jak gdyby ktoś przerzucił go w czasy sowieckie. Oskarżał też prezydenta o "niszczenie narodu, jego narodowej świadomości, kultury i języka".

Po tej deklaracji w białoruskiej prasie państwowej rozpoczęto nagonkę na Bykaua, zakazano drukowania jego utworów. Pisarz postanowił opuścić Białoruś. Ostatnie pięć lat życia spędził w Finlandii i Niemczech.

W grudniu ubiegłego roku prezydent Czech Vaclav Havel przyznał pisarzowi i jego żonie karty stałego pobytu w tym kraju. Mieszkając w Pradze, Bykau czytał na antenie białoruskiej redakcji Radia Svaboda swoje najnowsze utwory.

Kilka miesięcy temu w Czechach usunięto Bykauowi nowotwór żołądka. W maju, o czym słowem nie wspomniała państwowa prasa, pisarz wrócił na Białoruś, gdzie poddał się rekonwalescencji. Jego przyjaciele twierdzą, że wrócił, ponieważ chciał umrzeć na rodzinnej ziemi.