Uniwersytet Trzeciego Wieku we Wrocławiu w latach 1976-2007

Początki Uniwersytetu Trzeciego Wieku we Wrocławiu nie są udo­kumentowane w sposób, który pozwoliłby na bezdyskusyjne odtworzenie zarówno jego ram organizacyjnych, jak i struktury wewnętrznej w tamtym okresie. Genezy UTW należy poszukiwać w pierwszej tego typu inicjatywie, podjętej i pielęgnowanej przez Halinę Szwarc w Warszawie. We Wrocławiu powstanie Uniwersytetu Trzeciego Wieku wiązało się ściśle z działalnością tamtejszego Międzyzakładowego Uniwersytetu Robotniczego Związków Zawodowych (MUR)[1]. W wydanym w 1976 r. komunikacie napisano, że zgodnie [...] ze swymi zadaniami kształcenia permanentnego Międzyzakładowy Uniwersytet Robotniczy Związków Zawodowych we Wrocławiu przystępuje do zorganizowania w roku akademickim 1976/1977 „Studium III Wieku” dla osób starszych[2]. Zgodnie z treścią tego komunikatu słuchaczem mogła zostać każda osoba w wieku emerytalnym lub przedemerytalnym, dysponująca wolnym czasem[3]. Celem powstającego Studium była aktywizacja osób starszych. Nie wydaje się jednak, aby organizatorzy przedsięwzięcia mieli jakąś przejrzystą wizję jego realizacji. Kierunek zainicjowanych działań wiązał się w dużej mierze z wykształceniem i zainteresowaniami naukowymi pomysłodawców[4]. Głównym celem działalności Studium Trzeciego Wieku, zdefiniowanym nader ogólnie było doprowadzenie do stworzenia placówki edukacji ustawicznej, która nie tylko zaspokajałaby zapotrzebowania edukacyjne ludzi starszych, ale również wcielała w życie ideę wzajemnej pomocy, aktywności społecznej, racjonalnego wykorzystania czasu wolnego oraz przezwyciężania osamotnienia. Osiągnięciu tych celów służył program, tworzony w początkowej fazie ad hoc, przy czynnym udziale samych słuchaczy. Z chwilą przeniesienia Uniwersytetu z u. Mazowieckiej do siedziby Zawodowego Studium Medycznego nr 4 przy ul. Stawowej i objęcia kierownictwa nad nim przez Alinę Woźnicką niezbędne stało się wypracowanie jasnej formuły programowej. Wymagały tego przede wszystkim rosnąca liczba słuchaczy UTW oraz konieczność nawiązania stałej współpracy z uczelniami wyższymi. Dokonując pewnego skrótu myślowego, trzeba podkreślić, że celem naczelnym nie było tworzenie wielkiego klubu seniora, lecz umożliwienie ludziom starszym nie tylko rozwijania ich umiejętności, ale również podnoszenia poziomu wiedzy i odkrywania nowych dziedzin, przy czym istotne było, by poziom naukowy tego przedsięwzięcia był stosunkowo wysoki. Pionierskie wysiłki z lat 1976–1979, a następnie starania Aliny Woźnickiej powoli określały i precyzowały ramy działalności Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Problemem i zagrożeniem dla jego funkcjonowania, zwłaszcza w latach osiemdziesiątych i w trakcie przemian ustrojowych, były brak lub niedobór finansów. Co prawda, Alina Woźnicka w przygotowywanych przez siebie co roku sprawozdaniach podkreślała, że opieka finansowa Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Miasta Wrocławia gwarantowała stabilność finansową UTW, ale niezbędne stawało się poszukiwanie dodatkowych środków z innych źródeł[5]. Uczelnia „złotego wieku”, jak nazywano ją w prasie[6], mimo spektakularnego sukcesu społecznego nie dysponowała odpowiednimi środkami materialnymi. Poparcie władz miasta, urzędu wojewódzkiego, przychylne opinie prasy i szerokie zainteresowanie słuchaczy, nie wystarczały, by tę inicjatywę rozwijać. Mimo tych bardzo prozaicznych problemów UTW wciąż rozszerzał zakres swojej działalności. Począwszy od 1979 r., Studium III Wieku zaczęło ściśle współpracować z dwie­ma uczelniami wyższymi: Akademią Medyczną we Wrocławiu oraz Akademią Wychowania Fizycznego. Owa współraca nie polegała jedynie na prowadzeniu przez pracowników naukowych tych uczelni organizowanych przez Studium wykładów. Studium i jego słuchacze – na zasadzie wzajemności – stawali się obiektem naukowych badań obu placówek. [1] Archiwum UTW, Komunikat Kierownika Studium III Wieku, rok akademicki 1976/77, s. 1. [2] Tamże. [3] Tamże. [4] Pierwszy opiekun naukowy, prof. Czesław Kempisty, był gerontologiem. [5] Archiwum UTW, Sprawozdanie z działalności Wrocławskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku za rok 1987/88. [6] Uczelnia złotego wieku, „Gazeta Robotnicza” 1985, nr 11/09.