Ukazała się książka o genialnym polskim architekcie

*Juliusz Żórawski. Przerwane dzieło modernizmu - taki tytuł nosi pierwsza obszerna monografia jednego z czołowych przedstawicieli modernizmu w architekturze polskiej pierwszej połowy XX wieku, nazywanego polskim Le Corbusierem. *

"Społeczeństwo lubi ludzi średnich, bo tacy ludzie są łatwi, skromni, cierpliwi, nienarzucający się, delikatni, wyrozumiali, a ludzie o stałym usposobieniu do tworzenia piękna są pewni siebie, zarozumiali, nieustępliwi, szczerzy, otwarci - bo przekonani o swej słuszności" - taki cytat z samego Juliusza Żórawskiego jest mottem książki.

Jak przypomina autor monografii, Dariusz Błaszczyk, Żórawski był w okresie międzywojennym jednym z najbardziej cenionych i wszechstronnych architektów awangardowych w Polsce. Jego najlepsze realizacje do dziś uważa są za prawdziwe perły modernizmu, weszły one na stałe do kanonu polskiej architektury nowoczesnej, stały się wręcz jej ikonami.Wyróżniały się one ciekawymi rozwiązaniami projektowymi i funkcjonalnymi oraz perfekcyjnym wykonaniem z użyciem najlepszych materiałów.

Należą do nich m.in. luksusowe warszawskie kamienice: dom Wedla przy ul. Puławskiej 28, Apartment House w Al. Przyjaciół 3, kamienica w Al. Na Skarpie 71 oraz dom mieszkalny Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych PZUW przy ul. Mickiewicza 34/36. * Żórawski był głównym współpracownikiem Zygmunta hr. Plater-Zyberta przy projektowaniu Torów Wyścigów Konnych na Służewcu. *

Projektując Dom PZUW, nazywany "szklanym domem", Żórawski uwzględnił "Pięć punktów nowoczesnej architektury" sformułowanych przez Le Corbusiera: wolna fasada, wolny plan zabudowy, oderwanie od podłoża za pomocą słupów konstrukcyjnych, wstęgowe, poziome okna i płaski dach z tarasem. Gdy powstawał (w 1939 r.) był najbardziej luksusowym i nowoczesnym domem na warszawskim Żoliborzu; miał ukryte w ścianach rynny oraz podziemny garaż.

"W chwili wybuchu II wojny światowej Żórawski był u szczytu swoich możliwości twórczych. Miał rozpoczęte realizacje jedenastu budynków, których nie zdołał ukończyć. Po wojnie niewłaściwe pochodzenie społeczne oraz bezkompromisowe podejście do twórczości i architektury spowodowały, że nie stworzył już nic znaczącego" - tak Błaszczyk uzasadnia tytuł monografii. *Jak podkreśla, nie tylko dzieła Żórawskiego są fascynujące, ale także jego osoba. *

Juliusz Żórawski urodził się 1898 r. w Krakowie. Jego ojciec Kazimierz pochodził z rodziny ziemiańskiej, był wybitnym matematykiem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej. W młodości Kazimierz, był zakochany z wzajemnością w Marii Skłodowskiej, guwernantce w majątku dzierżawionym przez jego ojca, jednak rodzice Kazimierza nie wyrazili zgody na ślub.

Zgodnie z wolą ojca Juliusz studiował w Szkole Oficerskiej w Wiedniu. Jako poddany Austro-Węgier brał udział w I wojnie światowej na froncie włoskim. Jesienią 1918 r. zaciągnął się do Legionów Polskich. W 1919 walczył na froncie litewsko-białoruskim. W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej był instruktorem w Centralnej Szkole Puszkarskiej w Warszawie. Po wojnie rozpoczął studia na wydziale architektury Politechniki Warszawskiej. Bezpośrednio po studiach został asystentem prof. Czesława Przybylskiego i jednocześnie Karola Jankowskiego, równocześnie rozpoczął wolną praktykę architektoniczną. Pierwsze sukcesy osiągnął w 1928 r.

W czasie II wojny światowej uzyskał tajny doktorat na Politechnice Warszawskiej o psychologicznym oddziaływaniu architektury na człowieka, którego promotorem był Władysław Tatarkiewicz. Okres 1943-45 spędził w Zakopanem (jego realizacje z tego czasu uważane są za najlepsze z projektowanych w stylu neoregionalnym). Po wojnie osiadł w Krakowie gdzie od 1945 r. pracował na Politechnice Krakowskiej, uzyskując w 1946 r. tytuł profesorski. Prowadził tam katedrę projektów przemysłowych. W 1952 napisał książkę "O budowie formy architektonicznej". Zmarł w listopadzie 1967 r.

Autor monografii Dariusz Błaszczyk z wykształcenia jest historykiem sztuki (studiował na Uniwersytecie Warszawskim) i reżyserem filmowym (po Mistrzowskiej Szkole Reżyserii Andrzeja Wajdy), autorem filmów krótkometrażowych: "Tylko jedna noc" i "Niech żyje pogrzeb!!!", dokumentu historycznego "Historia pewnego pałacu" oraz scenariuszy filmowych "Dom wesołej starości" i "Żołnierzyk". Współpracuje z Teatrem Polskiego Radia. Jest autorem licznych projektów video, instalacji oraz scenograficznych projekcji teatralnych. Planuje zrobienie filmu dokumentalnego o Żurawskim .

Książkę Juliusz Żórawski. Przerwane dzieło modernizmu opublikowało wydawnictwo salix alba. Otwiera ona serię monografii architektów polskich XX wieku.