Tożsamość teorii wychowania

Książka pod redakcją Pana prof. dr. hab. Jana Papieża jest wydarzeniem na wielką skalę w polskim kontekście badań nad teorią wychowania. Podjęty problem, struktura i treść książki pozwalają stwierdzić, że książka będzie stanowiła oryginalny i wartościowy wkład do budowania w Polsce współczesnej teorii wychowania. […] wpisuje się w ogólną wiedzę pedagogiczną i jej tworzenie, jak również w obszar badań teorii wychowania i w tym sensie wypełnia lukę, jaka istnieje w polskiej myśli pedagogicznej, jeśli chodzi o relację między wiedzą ogólną a wiedzą szczegółową w pedagogice, a która często powodowała bądź to zwiększenie znaczenia wiedzy ogólnej (wzrost np. znaczenia pedagogiki ogólnej), bądź znowu zwiększenie zainteresowań teorią wychowania kosztem wiedzy ogólnej. Autorzy […] recenzowanej publikacji w tym sensie plasują się w bardzo ważnym i oryginalnym obszarze badań, który dotychczas nie był opracowany i nie był realizowany. […] Recenzowana książka niewątpliwie mieści się wśród 25 najlepszych ostatnio wydanych
pozycji z tego zakresu.

ks. dr hab. Marian Nowak, prof. KUL

Jednym z celów zbiorowej publikacji jest wykazanie, że współczesna teoria wychowania – mimo interdyscyplinarnego charakteru – zachowuje swoją tożsamość. Tożsamość teorii wychowania pomimo różnorodności ujęć tematów, problemów oraz sposobów definiowania i rozumienia podstawowych pojęć jest gwarantowana przez powszechne stosowanie metody racjonalno-empirycznej. Analiza zebranych w tej publikacji różnorodnych tekstów naukowych z teorii wychowania (pytania o teoretyczność „teorii wychowania”; konteksty teorii wychowania; praktyki wychowania) pokazuje jej wewnętrzną jedność i spójność (tożsamość).

Praca składa się z trzech części. Pierwsza część pt. Pytania o teoretyczność „teorii wychowania” zawiera artykuły: Bogusława Śliwerskiego, Mirosławy Nowak-Dziemianowicz, Marii Czerepaniak-Walczak, Lucyny Kopciewicz, Piotra Baucia, Mariusza Zawodniaka, Ewy Muszyńskiej i Jana Papieża. Autorzy ci wskazują na otwartość myślenia krytycznego o wychowaniu. Ukazują wielość poglądów odnoszących się do teoretyczności (objaśniają istotę wychowania) i praktyczności (diagnozują i wyjaśniają codzienne praktyki wychowawcze, konstruują strategie wychowawcze) teorii wychowania. Zastanawiają się nad jej tożsamością, pytając jednocześnie o to, co jest jej specyfiką jako subdyscypliny pedagogiki. Podejmują próby odkrywania na nowo, czym jest teoria wychowania w obecnej rzeczywistości społeczno-polityczno-kulturowej, a przede wszystkim edukacyjnej, pokazując jej pluralizm w różnych wymiarach. Dyskutują o kondycji teorii wychowania dziś, rozbieżności (konfliktem) między teorią a praktyką wychowania. Wskazują, które obszary
rzeczywistości wychowawczej nie znajdują miejsca w teorii, są pomijane i odwrotni. Jako rodzice, nauczyciele akademiccy, reprezentanci także innych dyscyplin naukowych z dystansem stawiają zasadnicze pytanie: czy rzeczywiście nastąpił kryzys teoretyczności teorii wychowania?