Teoria rozwiązywania innowacyjnych zadań. w pracy z uczniem klas I–III szkoły podstawowej (w świetle badań eksperymentalnych)

Wprowadzenie Współczesna rzeczywistość zarówno polityczna, jak i społeczna naszego kraju formułuje dla edukacji szereg nowych wyzwań i wymogów. W procesie dydaktyczno-wychowawczym realizowanym w placówkach oświatowych młode pokolenie ma zostać przygotowane do życia i tworzenia nowej, przyszłej rzeczywistości, którą dziś, w okresie ogromnych przewartościowań, trudno precyzyjnie określić. Transformacja ustrojowa i przemiany społeczne, jakie zaszły w ostatnich latach w naszym kraju, spowodowały także zmiany w postrzeganiu roli i zadań szkoły w społeczeństwie. Zgodnie z oczekiwaniami społecznymi wprowadzona reforma edukacyjna w zakresie kształcenia na różnych szczeblach ma skierować polski system oświatowy na nowe drogi. Powinna uwzględniać zmiany, jakie nasz kraj przeżywa wraz z całą jednoczącą się Europą, spowodować dostosowanie kształcenia i wychowania do rodzącej się rzeczywistości w Rzeczypospolitej Polskiej oraz do jej dalszych przeobrażeń, których należy oczekiwać zapewne już w niedalekiej przyszłości. Zmiany, jakie się dokonały, powodują radykalną zmianę w podejściu do roli nauczyciela i jego zadań w trudnym dziele reformowania polskiej oświaty. Od nauczycieli oczekuje się stosowania nowych, lepszych i skuteczniejszych metod nauczania, przejawiania postawy innowacyjnej i twórczej, słowem – wysokiej jakości kwalifikacji zawodowych na miarę XXI stulecia. Zadania nauczyciela, poza oczywistym wymiarem dydaktycznym, obejmują także wspieranie każdego ucznia w jego indywidualnym rozwoju. Troska o dobro dziecka wpisana jest dziś we wszelkie działania nauczyciela, jest jego powinnością i moralnym obowiązkiem obwarowanym zapisami prawnymi. Nauczyciel to z jednej strony urzędowy obrońca i strażnik dobra dziecka, z drugiej zaś osoba, która może wyrządzić mu krzywdę na skutek braku kompetencji, wiedzy i odpowiedzialności zawodowej. Mam na uwadze nauczycielskie kompetencje dydaktyczne, wychowawcze, społeczne, kreatywne, prakseologiczne, komunikacyjne, informacyjno-medialne i językowe. Od wysokiej jakości kwalifikacji nauczycielskich w poważnym stopniu zależą efekty kształcenia i poziom funkcjonowania dziecka w roli ucznia. Współczesna szkoła staje przed trudnym zadaniem rozwijania zdolności ogólnych i uzdolnień specjalnych oraz szerokich zainteresowań poznawczych wszystkich uczniów, mając jednocześnie na uwadze wpływy zewnętrzne środowiska rodzinnego i środków kultury masowej (telewizja, radio, czasopisma, książki, kina, muzea, galerie, wystawy itp.). W związku z tym aspektem szkoła musi w większym niż dotychczas stopniu uwzględniać fakt posiadania przez uczniów pokaźnych zasobów wiadomości zdobytych poza szkołą: z Internetu, telewizji, radia, na zajęciach dodatkowych, podczas wyjazdów zagranicznych itp., które należy łączyć z wiedzą szkolną w jedną całość, tworząc scalony (całościowy, holistyczny) obraz świata w umyśle dziecka. Jest to swoisty nakaz chwili. Należy założyć, że na etapie edukacji wczesnoszkolnej nowe programy nauczania i podręczniki szkolne uwzględniają powyższe kwestie. Najmłodsi uczniowie dzisiaj to dzieci sześcio- i siedmioletnie, które wejdą na przyszły, jeszcze nieznany rynek pracy i będą wykonywać zawody przyszłości. Już dziś muszą przygotowywać się do życia i do rozwiązywania trudnych problemów, które przyniesie przyszłość. Postęp cywilizacyjny, choć daje metody i środki pokonywania problemów, stwarza problemy nowe, nie mniej trudne niż te, które ten postęp zapoczątkowały. Rozwój nauk technicznych osiągnięty dzięki rozkwitowi nauk przyrodniczych pozwala na rozwiązywanie większości typowych problemów inżynierskich. Zawsze jednak pozostają problemy, dla których nie ma gotowych modeli matematycznych i nie istnieją typowe procedury pozwalające na metodyczne dochodzenie do oczekiwanego rezultatu. Można zauważyć, że szybki rozwój różnych dziedzin naukowych zwiastuje dalszy ilościowy i jakościowy przyrost wiedzy. To z kolei prognozuje, że będziemy musieli uczyć się skutecznie i szybko prawdopodobnie przez całe życie. Rezultatem procesu edukacyjnego powinna być zatem nie duża ilość przyswojonych (zapamiętanych) informacji o faktach (wiedza encyklopedyczna), lecz umiejętność samodzielnego i aktywnego jej zdobywania oraz zdolność do twórczego, kreatywnego jej wykorzystywania w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych oraz w tworzeniu nowych jakości. Współczesna szkoła, poczynając od etapu edukacji wczesnoszkolnej, już dziś musi skoncentrować się na rozwijaniu w uczniach potencjału poznawczego, umiejętności analizy i syntezy, krytycznej oceny, myślenia konwergencyjnego i dywergencyjnego, pozwalających na kreatywne funkcjonowanie w dorosłym życiu [Stańczak 2011, s. 71–91]. Z tej perspektywy należy spojrzeć w sposób szczególny na edukację wczesnoszkolną, jej cele i zadania, a także na proces dydaktyczno-wychowawczy oraz jego organizacyjne i metodyczne instrumenty. Zgodnie z założeniami aktualnej Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych pierwszy etap edukacyjny nauczania zintegrowanego obejmujący klasy I–III ma stopniowo i łagodnie przeprowadzić dziecko do etapu nauczania przedmiotowego w klasach IV–VI szkoły podstawowej. W podstawie programowej określony został zakres umiejętności i wiadomości, jakie powinien opanować uczeń o przeciętnych możliwościach intelektualnych. Na podstawie współczesnej wiedzy naukowej można optymistycznie prognozować, że już od pierwszych lat pobytu dziecka w szkole nauczyciel ma duże możliwości takiej organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego, żeby uczniowie opanowali znacznie szerszy zakres umiejętności i wiadomości niż ten określony w podstawie programowej. Ponadto dokument ten wyraźnie określa i precyzuje stawiane szkole i nauczycielowi zadania i wymagania dotyczące aktywizacji poznawczej. Jest w nim mowa o rozwijaniu zdolności poznawczych i predyspozycji dziecka, z jednoczesnym poszanowaniem jego godności. Znajdujemy tu między innymi sformułowania mówiące o konieczności kształtowania i wzmacniania w dziecku samodzielności w działaniu poznawczym, motywacji i pozytywnego stosunku do nauki, dbałości o rozwój u niego ciekawości i zainteresowań w celu poznawania otaczającego świata i na drodze dążenia do prawdy. Zważywszy na to, że zintegrowane nauczanie początkowe jest fundamentem prawidłowego rozwoju dziecka i gwarantem powodzenia w jego dalszej karierze edukacyjnej, trzeba wyraźnie zdać sobie sprawę z roli nauczyciela w procesie wspierania oraz rozwijania samodzielności i aktywności poznawczej wychowanka. To od tego etapu edukacyjnego w dużej mierze zależy, kim w sensie intelektualnym i osobowościowym będą przyszłe pokolenia Polaków. Jednym z najskuteczniejszych sposobów wspierania oraz rozwijania aktywności i samodzielności poznawczej najmłodszych uczniów jest stawianie przed nimi odpowiednich zadań edukacyjnych. Jak stwierdza Jolanta Bonar, zadania są bowiem czynnikiem wyzwalającym aktywność i przez to pobudzającym rozwój. Są jednym z podstawowych środków oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych umożliwiających dokonywanie zmian w uczniu na wszystkich szczeblach procesu kształcenia, również na etapie edukacji wczesnoszkolnej. To już wtedy musi wykształcić się w uczniach orientacja zadaniowa, polegająca na gotowości do realizacji zadań, niezależnie od tego, czy są one atrakcyjne, czy odpowiadają odczuwanym potrzebom, a więc muszą nauczyć się oddzielać swoje uczucia i potrzeby od tego, co rzeczywiście muszą zrobić [Bonar 2008]. Rodzi się zatem pytanie, jak prowadzić i organizować proces dydaktyczno-wychowawczy w szkole, aby stała się ona aktywizującym poznawczo środowiskiem edukacyjnym dla najmłodszych uczniów, środowiskiem sprzyjającym samodzielnemu zdobywaniu wiedzy, pozwalającym dziecku poszukiwać, badać i odkrywać? Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta i jednoznaczna. Pewne jest, że w procesie edukacyjnym należy brać pod uwagę już posiadaną przez uczniów wiedzę i osobisty punkt widzenia oraz posiadane przekonania. Trzeba każdemu uczniowi umożliwiać wyrażanie tego, co już wie, co myśli, co czuje, co mu się wydaje słuszne w związku z realizowanym zadaniem. Trzeba tworzyć sytuacje edukacyjne sprzyjające przejawianiu samodzielnego myślenia i działania. Nie należy pomijać okazji do wspierania i inspirowania twórczego myślenia dzieci, stwarzając im ku temu odpowiednie warunki. Nauczyciel może prowokować sytuacje edukacyjne, które spowodują zetknięcie się ucznia z niepewnością i wieloznacznością. Stanie się to zachętą do ujmowania zjawisk z wielu różnych punktów widzenia. Należy stawiać uczniom pytania, które będą stwarzały konieczność wychodzenia poza posiadane informacje, czyli poza to, co uczeń już wie i umie. Należy stwarzać uczniom wiele okazji do modernizowania i ulepszania istniejących, sprawdzonych rozwiązań, weryfikowania jakości swoich pomysłów przez ich zastosowanie w praktyce, w działaniu. Istotną rolę w aktywnym uczeniu się odgrywają działania oparte na pobudzaniu inicjatywy uczniów w myśleniu oraz akceptowaniu ich autonomii przez zachęcanie do samodzielnego formułowania hipotez i projektowania działań weryfikujących. Nauczyciel przestaje być źródłem wiedzy, a staje się animatorem sytuacji zadaniowych, twórczych i organizatorem sytuacji uczenia się. Przyzwyczajanie uczniów do stawiania pytań poznawczych, a potem do samodzielnego poszukiwania na nie odpowiedzi powoduje, że dzieci są gotowe do ponoszenia odpowiedzialności za własne uczenie się i do samokontroli nad jego przebiegiem. W procesie dydaktyczno-wychowawczym należy stymulować myślenie dziecka przez zadawanie pytań otwartych. Pytania otwarte dają uczniowi możliwość odkrywania własnego potencjału intelektualnego oraz pobudzają aktywność poznawczą. Uczą myślenia, wymagają myślenia, a nie odtwarzania zasobów posiadanej wiedzy. Pytania otwarte eliminują zgadywanie i pospieszne udzielenie tylko jednej odpowiedzi. Wymagają od nauczyciela cierpliwości w uzyskaniu od dziecka wielu pomysłów rozwiązania i powodują swoiste odraczanie momentu oceniania do chwili wygenerowania różnych rozwiązań. Zdaniem Bonar warto wprowadzać uczniów w świat sprzeczności i wieloznaczności. Uczenie się, a następnie rozwój intelektualny zachodzą wtedy, gdy przeżywamy konflikt, gdy musimy przekształcać teraźniejsze, bliskie nam perspektywy. Proces uczenia rozpoczyna się od osobistego zwątpienia i poszukiwania, od rekonstrukcji własnych obrazów świata. Istotą nauki jest wątpienie, które prowokuje do poszukiwania prawdy i dochodzenia do niej. Prawda z drugiej ręki nigdy nie będzie tak przeżyta i zinternalizowana, jak prawda samodzielnie odkryta. Gdy prezentujemy uczniom jedynie gotowe i precyzyjnie zestawione opisy świata, łatwo możemy znaleźć się na drodze do dogmatyzmu, do indoktrynacji, zamiast do edukacji [Bonar 2008]. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na możliwość zastosowania założeń metodyki Teorii Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań (TRIZ Pedagogiki) w procesie dydaktyczno-wychowawczym na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Zawsze bowiem mogą pojawić się problemy, dla których nie ma gotowych modeli matematycznych i nie istnieją typowe procedury, pozwalające na metodyczne dochodzenie do oczekiwanego rezultatu. Problem jest zawsze trudnością myślową, zwaną też intelektualną lub teoretyczną, której przezwyciężenie (rozwiązanie) odbywać się może albo w myśli, albo w czynnościach praktycznych połączonych zawsze z myśleniem. Nie każda trudność myślowa jest problemem. Problemem jest tylko taka trudność, której przezwyciężenie wymaga samodzielnego (produktywnego) myślenia lub, mówiąc inaczej, wymaga postawy badawczej podmiotu. Metodyką pokonywania tego rodzaju trudności zajmuje się wyspecjalizowany dział prakseologii – inwentyka, a obecnie najskuteczniejszym jej narzędziem jest TRIZ – Pedagogika [Stańczak 2011, s. 71–91]. Teoria Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań nazywana bywa również technologią umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Jest to znakomity usystematyzowany zespół procedur i narzędzi kreowania innowacji, metodologia szybkich i skutecznych metod rozwiązywania problemów stosowana w celu wyeliminowania długiego procesu „prób i błędów” oraz tani sposób na rozwiązanie każdego problemu. Podstawowym ustaleniem tej teorii było odkrycie, że „wynalazek” powstaje jako rezultat usunięcia „sprzeczności”, do której dochodzi wtedy, gdy system (dowolny) rozwija się cały czas na jednej drodze rozwoju i osiąga kres możliwości zasadniczego schematu ideowego. Teoria Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań (TRIZ) to wielkie dzieło życia Henryka Altszullera, znane na całym świecie. Świadczy o tym liczba samodzielnych lub działających w uczelniach instytutów i zakładów TRIZ (128), zrzeszonych w ramach ETRII (European TRIZ Association) lub w ramach MATRIZ (Międzynarodowa Asocjacja TRIZ). Niestety, w naszym kraju założenia i kierunki TRIZ (TRIZ – Technika, TRIZ – Menedżment, TRIZ – Science, TRIZ – Design i TRIZ – Pedagogika) są niemal nieznane. W najstarszej odmianie TRIZ – Technice usuwanie sprzeczności przez właściwe zastosowanie tzw. elementarnych decyzji innowacyjnych (jest ich 50) prowadzi do innowacyjnych, twórczych rozwiązań. Podobnie jak TRIZ – Technika, TRIZ – Pedagogika powstała na podstawie doświadczeń najwybitniejszych pedagogów w skali światowej. Po dokonaniu analizy tysięcy doświadczeń z wielu krajów i różnych szkół okazało się, że podobnie jak w TRIZ – Technice, stosunkowo niewielka liczba elementarnych reguł pozwala rozwiązywać złożone problemy z zakresu pedagogiki. TRIZ (wcześniej był tylko ARIZ – Algorytm Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań) jest pierwszą dojrzałą próbą ujęcia zasad analizy problemu wynalazczego w jeden logiczny system, którego można się nauczyć, tak jak można się nauczyć strategii gry w szachy. Programy edukacji z zastosowaniem metodyki Teorii Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań nastawione są na systematyczną naukę myślenia twórczego i odpowiedzialnego, na „wieloekranowe” spojrzenie na rzeczywistość, na umiejętność widzenia świata takim, jakim jest naprawdę, czyli świata niepodzielonego na „szufladki” z napisami: „fizyka”, „chemia” itp., i świata, w którym zadania matematyczne nie zawsze wychodzą, w którym liczba niewiadomych nie równa się liczbie równań. TRIZ – Pedagogika, opierając się na doświadczeniach wielu pokoleń pedagogów z całego świata, na najwartościowszych i sprawdzonych w praktyce ideach, zbudowała klarowny system reguł pedagogicznych. Całość koncepcji metodycznej opartej na pięciu zasadach (swobodnego wyboru, otwartości, aktywności, sprzężenia zwrotnego, idealności), z których wywodzą się „elementarne reguły pedagogiczne”, tworzy spójny system. Uczeń jako swoisty „obiekt nauczania i wychowania” jest w nim traktowany podmiotowo i uczestniczy czynnie w procesie dydaktyczno-wychowawczym. W założeniach nauczyciel kieruje klasą, zarządza tokiem zajęć, ale w klimacie współpracy, w którym role zarówno uczniów, jak i nauczyciela współgrają ze sobą i są w równym stopniu ważne. W procesie nauczania uczniowie zyskują dużą swobodę wyboru, która równoważona jest wysoką odpowiedzialnością za ów wybór. Nauczyciel buduje swój autorytet na zasadzie demonstrowania swojej kompetencji, pokazywania granic wiedzy podręcznikowej, własnej, wiedzy ogólnoludzkiej i tego, czego jeszcze człowiek nie zbadał. Podstawą nauczania jest system zadań otwartych, które operują „rozmytymi zbiorami” danych, niepełną metodą i wielowariantowym wynikiem. Wszystko to służy kształtowaniu umiejętności myślenia, rozwija elastyczność umysłu, umiejętność tworzenia własnych sposobów samodzielnego poszukiwania danych i przyjmowania za normalne wielu możliwych odpowiedzi prawidłowych. Metodyka Teorii Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań (TRIZ – Pedagogika) nastawiona jest na systematyczną naukę myślenia, myślenia twórczego i odpowiedzialnego, na szerokie spojrzenie na rzeczywistość, na umiejętność holistycznego postrzegania świata i wiedzy. Celem technologii TRIZ – Pedagogiki na pierwszym etapie edukacyjnym, czyli w nauczaniu początkowym, jest rozwijanie takich cech umysłu, jak: elastyczność, ruchliwość, aktywność poszukiwawcza, dążenie do nowego, do wyrażenia wyobraźni twórczej oraz kształtowania odpowiedzialności za własne postępowanie. Stosując metodykę TRIZ – Pedagogiki w realizacji treści programowych w ramach poszczególnych dziedzin edukacyjnych składających się na zintegrowaną edukację wczesnoszkolną, wyposażamy uczniów w umiejętność samodzielnego dochodzenia do wiedzy na drodze rozwiązywania problemów i zadań (głównie otwartych), przygotowujemy ich do funkcjonowania w dorosłym życiu, budujemy podstawy ich przyszłości, ale dajemy im także poczucie pewności siebie w teraźniejszości. Dzięki zastosowaniu metodyki TRIZ – Pedagogiki w nauczaniu początkowym najmłodszy uczeń może posiąść umiejętność uogólniania, przechodzenia od konkretów do abstrakcji i na odwrót, umiejętność znalezienia w różnych przedmiotach i sytuacjach analogii i podobnych cech, zdolność używania logiki paradoksalnej razem z logiką formalną. Teoria Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań (TRIZ – Pedagogika) rozwija między innymi wyobraźnię dziecka, umiejętności niestereotypowego myślenia, zdolność dowolnego skupiania uwagi i pracy w zespole uczniowskim. Rozwijanie myślenia twórczego to jedno z najbardziej aktualnych zadań współczesnej edukacji. Wielką wagę przywiązuje się dziś do kwestii przygotowania młodych ludzi do życia w bardzo szybko zmieniającym się świecie, obfitującym w trudne do rozwiązania problemy. Jednym z istotnych elementów tego przygotowania jest stymulowanie dzieci do myślenia twórczego i związanego z nim twórczego działania. Jednostka kreatywna potrafi akceptować nowości i zmiany, odważnie stawia czoła problemom, które napotka w swoim życiu, dąży do samorealizacji, jest zdolna do tworzenia czegoś nowego, oryginalnego i wartościowego. Powinnością edukacyjną nauczyciela już na szczeblu edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej jest tworzenie odpowiedniego środowiska edukacyjnego stymulującego konflikty motywacyjne o charakterze poznawczym i wspieranie procesu przetwarzania dopływających do dziecka informacji, prowadzącego w rezultacie do działań nowych i niestandardowych. Wzrost zainteresowania problematyką twórczości, jaki obserwujemy w ostatnich latach, spowodowany jest przede wszystkim tym, że otaczająca rzeczywistość staje się coraz bardziej złożona i niestandardowa [Turska 1994, s. 7]. Żyjemy obecnie w warunkach niezwykle szybko zmieniającej się rzeczywistości. Jesteśmy świadkami bodaj największych przemian w polskim systemie kształcenia, jakie następowały po okresie transformacji ustrojowej w naszym kraju. Zmiany te dotyczą zwłaszcza wczesnej edukacji dziecka. Wcześniejszy system kształcenia kładł nacisk na gromadzenie wiedzy o faktach i na umiejętność jej odtwarzania przy okazji różnych egzaminów (wiedza encyklopedyczna). Współczesność natomiast oczekuje twórczego nauczania i twórczego rozwoju możliwości tkwiących w dzieciach. Twórczy udział uczniów i nauczycieli w procesie przyswajania, przetwarzania i tworzenia wiedzy nowej jest najlepszą strategią rozwoju. Muszą jednak zostać spełnione [...] określone warunki, zwłaszcza odnoszące się do przedszkolnej i wczesnoszkolnej edukacji, która już u progu instytucjonalnego wychowania może twórczość dziecka zarówno ułatwiać i rozwijać, jak hamować i niszczyć [Kujawiński 1990b, s. 5]. Już dziś łatwo przewidzieć, że rozwój różnych dziedzin nauki zwiastuje dalszy, szybki przyrost wiedzy. To zaś oznacza, że będziemy musieli uczyć się szybko i przez całe życie. Efektem tego procesu powinna być nie tyle duża ilość przyswojonej wiedzy, ile umiejętność samodzielnego i aktywnego jej zdobywania oraz zdolność do twórczego jej wykorzystywania w tworzeniu nowych jakości. Zatem już dziś szkoła musi rozwijać w uczniach potencjał poznawczy, umiejętności analizy i syntezy, oceny, myślenia konwergencyjnego i dywergencyjnego, pozwalających na kreatywne funkcjonowanie w dorosłym życiu. Warto także zdać sobie sprawę z konsekwencji istnienia Internetu, który pozwala na szeroką prezentację wiedzy na skalę światową, prezentację, w której mogą brać udział również nasi obywatele. W obliczu globalizacji wiedzy aktywizowanie poznawcze już najmłodszych uczniów, rozwijanie umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy i twórczego myślenia ma ogromne znaczenie dla życiowego powodzenia. Ważne jest jednocześnie zdanie sobie sprawy, że aktywny i samodzielny poznawczo może i powinien być każdy człowiek, a nie tylko społeczne elity intelektualne. Przyszłość stawia wyzwania wszystkim ludziom i wszyscy mają szansę być aktywnymi i samodzielnymi poznawczo, kreatywnymi i pełnymi zaangażowania członkami społeczeństwa. Z tej perspektywy należy spojrzeć na wczesną edukację dziecka, jej cele i zadania oraz na proces dydaktyczno-wychowawczy i jego organizacyjne i metodyczne instrumenty. W tym celu została opracowana eksperymentalna koncepcja zastosowania metodyki Teorii Rozwiązywania Innowacyjnych Zadań (TRIZ – Pedagogiki) w pracy z dziećmi w młodszym wieku szkolnym. Zastosowanie metodyki tej teorii w pracy z uczniem przyczynia się bowiem do rozwoju jego osobowości i poszerzania zakresu wiedzy. Kształcenie z zastosowaniem metodyki TRIZ – Pedagogiki polegające na ćwiczeniu płynności, giętkości i oryginalności myślenia zapobiega powstaniu barier poznawczych w rozwoju kreatywności i pozwala przezwyciężać bariery emocjonalno-motywacyjne, które tkwią w osobowości człowieka i są mocno powiązane z przebiegiem procesu dydaktyczno-wychowawczego w szkole. Przez poszukiwanie rozwija się zamiłowanie do nowości (neofilia), które jest pożądaną i konieczną cechą osoby twórczej. Wzbudza emocje, takie jak zdziwienie, zdumienie, zaskoczenie, zaciekawienie i ciekawość poznawczą uczniów, będące pierwszym krokiem do kreatywności. Ciekawość poznawcza zaś uruchamia zdolności uczniów do odkrywania, formułowania i definiowania problemów. Etap edukacji wczesnoszkolnej jest wyjątkowy, ponieważ od tego, jak zostanie uformowana, ukształtowana osobowość wychowanka, zależeć będzie jego dalsze życie i kariera edukacyjna. Dlatego dla rozwijania potencjału twórczego dziecka jest tak istotne, aby nie stracić tego ważnego okresu w jego życiu. Przystosowana do wczesnoszkolnego wieku dziecka metodyka TRIZ – Pedagogiki pozwala wychowywać i uczyć dziecko pod hasłem „twórczość we wszystkim” [Boratyńska-Sala, Boratyński (oprac.) 2009, s. 22]. Żyjemy w świecie turbulentnych zmian. Nowe dane. Nowi ludzie. Nowe technologie. Nowe problemy i odkrycia. Jesteśmy bombardowani każdego dnia czymś nowym, zaskakującym. Rzeczywistość zmienia się szybciej, niż potrafimy się z nią oswoić i uporać. W tym burzliwym świecie tradycyjne metody rozwiązywania problemów nie zdają egzaminu we wszystkich sytuacjach. Często zaś rozwiązywanie po staremu prowadzi do nowych problemów, jeszcze bardziej skomplikowanych. Rutynowe, analityczne podejście – ideał minionego wieku przemysłowego, obecnie rzadko przynosi oczekiwane rezultaty. Musimy zatem poszukiwać nowych metod sprostania tym zmianom, szukać rozwiązań twórczych, które potrafimy dostosować do dowolnej sytuacji. Przede wszystkim zaś potrzebujemy wielu wariantów nowych rozwiązań. Im mamy więcej wariantów nowych rozwiązań, tym większe szanse, by osiągnąć nasze cele. Konwencjonalna burza mózgów już nie wystarcza, a powoływane grupy problemowe potrzebują znajomości różnych podejść i technik generowania nowych idei i ich ewaluacji, a także treningu, jak je zastosować w praktyce. Kreatywność i przedsiębiorczość to kompetencje dziś szczególnie pożądane, by sprostać wymogom współczesnego rynku pracy. Celem nowoczesnej edukacji powinno być wskazywanie takich przedsięwzięć, by uczniowie poprzez praktyczne działania nie tylko wzmacniali swoje uzdolnienia, ale także byli dobrze przygotowani do stawiania czoła zawodowym wyzwaniom. To również zachęcanie do świadomego, nieustannego samorozwoju przez całe życie. [...]