Tajemnica Krety

Autor tej książki, profesor geologii, w 1970 trafił na Kretę, gdzie miał okazję zwiedzić częściowo zrekonstruowany przez sir Arthura Evansa, słynny pałac Króla Minosa w Knossos - legendarny labirynt, w którym ongiś Tezeusz pokonał straszliwego Minotaura.

W następstwie tej dość przypadkowej wizyty niemiecki uczony znalazł się w samym sercu jednej z największych archeologicznych zagadek wszech czasów, gdy stwierdził, że w uznanych interpretacjach kultury minojskiej tkwi mnóstwo wewnętrznych sprzeczności.

Jego oko geologa wytropiło wszakże klucze do tych zagadek, przeoczone przez dawniejszych archeologów; ten człowiek o technicznym wykształceniu postawił pytania, na które, zdawałoby się, nie ma odpowiedzi. Wkrótce doszedł do wniosku, że to, co oglądał, wcale nie było pałacem, lecz czymś znacznie bardziej ponurym, a może też bardziej znaczącym.

Tajemnica Krety jest próbą rozwiązania paradoksów dręczących świat archeologii od spektakularnych odkryć Evansa na początku XX w. I chociaż Wunderlich może raz na zawsze obraca w niwecz panoramę raju sprzed 3500 lat, zniszczonego przez zagadkowy kataklizm i zapomnianego w późniejszych stuleciach, jego rozwiązanie poraża czytelnika z mocą objawienia.

Wunderlich sugeruje, że wykopaliska w Knossos reprezentują nie jakąś izolowaną, zagubioną cywilizację, lecz jeden z wielkich punktów zwrotnych w dziejach, moment, gdy najwcześniejsi Grecy odwrócili się od dawnej monumentalnej formy kultu zmarłych (jaki trwał nadal w Egipcie), aby kultywować pamięć o nich poprzez dramat i cześć dla bohaterów.

W greckim teatrze, swymi korzeniami tkwiącymi w obrzędach upamiętniających śmierć herosa, widzi on potężny kulturowy impuls, który cały naród zwrócił w stronę kultu życia i akceptacji zmiany; ukierunkowało to w sposób rozstrzygający całą póżniejszą historię Europy.

Ta książka każdego czytelnika wciąga bez reszty; nie odłoży on jej póki nie prześledzi do końca całego fascynującego wywodu autora - od detektywistycznych wręcz poszukiwań wśród ruin (przewodnikami są tu Homer i Herodot), poprzez zmarłych faraonów i czcicieli Baala wśród Filistynów, aż po zaskakującą konkluzję samego Wunderlicha.