Szostakowicz i Stalin

Kim był Szostakowicz – znakomitym kompozytorem, jednym z największych współczesnych symfoników czy konfidentem Stalina, jak swego czasu pisała amerykańska prasa? Zarzuca się mu kompromisy z władzą, wstąpienie do partii w 1960 roku, podpisanie listu potępiającego akademika Sacharowa.

Sołomon Wołkow nie broni Szostakowicza. Ukazuje sytuację polityczną, w jakiej żył i tworzył. Od debiutu w połowie lat dwudziestych do śmierci Stalina w 1953 roku kompozytor pozostawał pod nadzorem dyktatora, od którego zależało, czy kolejny utwór będzie wykonywany, czy też zdjęty z afisza. Często decydował gust wodza, jak to się zdarzyło w przypadku opery Lady Makbet mceńskiego powiatu, którą Stalin osobiście wykreślił z programów dwóch teatrów i zgromił w artykule „Łoskot zamiast muzyki” zamieszczonym bez podpisu w „Prawdzie”.

Nierówne zmagania Szostakowicza ze Stalinem Wołkow ukazuje na szerokim tle radzieckiego życia kulturalnego. Spotykamy tu szereg świetnych poetów i prozaików: m. in. Osipa Mandelsztama, Borysa Pasternaka, Michała Bułhakowa, którzy podobnie jak Szostakowicz żyli w nieustannym zagrożeniu ze strony dyktatora.