Trwa ładowanie...
d2o1rp5
31-01-2020 00:39

System penitencjarny wobec wyzwań wielokulturowości. Studium diagnostyczne

książka
Oceń jako pierwszy:
d2o1rp5
System penitencjarny wobec wyzwań wielokulturowości. Studium diagnostyczne
Forma wydania

Książka

Rok wydania
Autorzy
Wydawnictwo
Materiały prasowe
Źródło: Materiały prasowe

Prowadzone rozważania utrzymane są w konwencji analizy indukcyjnej, która rozpoczyna się od badań indywidualnych, aby na każdym kolejnym etapie uogólniać wnioski. W pierwszej części przeprowadzono analizę sytuacji spotkania pracowników systemu penitencjarnego z odmiennością skazanych muzułmanów przebywających w polskich zakładach karnych. Utrzymując konwencję myślenia systemowego o zjawiskach społecznych, należy uznać, że samo pojawienie się wyznawców islamu było czynnikiem zakłócającym dla systemu, ponieważ zmusiło go do jakiejś reakcji. Przyczynkiem do dyskusji nad opiniami funkcjonariuszy były czynniki destabilizujące system. Zaliczono do nich: stereotypowe postrzeganie muzułmanów, odmienność praktyk religijnych, różnorodność obrzędów czy diety oraz odrębność poglądów na relacje społeczne. Analizowane konteksty sytuacyjne wiążą się z prawdziwymi doświadczeniami praktyki więziennej – są to zdarzenia, które faktycznie zaistniały. Dodatkowo łączyło je to, że zmusiły one system więzienny do jakiejś reakcji na oczekiwania muzułmanów. Oczywiście nie można było omówić wszystkich tego typu sytuacji, ale te, które zostały opisane, stanowią ważny pretekst do wywołania informacji źródłowych, a badani funkcjonariusze w toku wywiadów pisemnych mogli się do nich odnieść.

Analizie poddano pięć opisów sytuacji, które rozegrały się w polskiej przestrzeni penitencjarnej na styku relacji personelu więziennego ze skazanymi muzułmanami. Każde z tych zdarzeń wymagało niestandardowej reakcji, dlatego badani respondenci zostali zapytani w drodze wywiadu pisemnego o sposób postępowania, który należałoby podjąć w danej sytuacji. Funkcjonariusze penitencjarni określali swoje propozycje w dwóch kategoriach: „działania” i „motywacje”, które miały uzasadnić ich wybór. Analizę wyników badań ujednolicono dla każdej z tych sytuacji, uwzględniając poszczególne grupy zmiennych zależnych. Dlatego każdy z problemów uwzględnionych w poszczególnych przypadkach podzielono na omówienie kwestii: a) działania opisywanego poprzez kategorie zmiennych zależnych, które wykoncypowano, wykorzystując dorobek ugruntowanej teorii, oraz b) motywacji – także scharakteryzowanej za pomocą grup zmiennych zależnych, wygenerowanych z pisemnych wypowiedzi funkcjonariuszy. Dodatkowo wprowadzono zmienną, która określała dążenie respondentów do uległości wobec oczekiwań wynikających z odmienności kulturowej skazanego w danej sytuacji spornej lub do konfrontacji z jego oczekiwaniami.

System penitencjarny wobec wyzwań wielokulturowości. Studium diagnostyczne
Numer ISBN

978-83-8095-492-2

Wymiary

235x160

Oprawa

miękka

Liczba stron

278

Język

polski

Fragment

Wstęp

Obecność cudzoziemców w polskich aresztach śledczych i zakładach karnych zaczęto dostrzegać właściwie od początku lat 90. XX wieku. Jakościowo nową grupę osób tymczasowo aresztowanych i skazanych w dużej mierze stanowią obywatele państw europejskich, reprezentujący podobne kanony kulturowe, jednak szczególna jej część to obywatele krajów kultury muzułmańskiej, chińskiej, indyjskiej. Ich odmienność kulturowa wyróżnia się na tle europejskich standardów, ale równocześnie ich obecność stymuluje do refleksji nad funkcjonalnością nowoczesnego systemu penitencjarnego. Odmienność ta, nawet jeśli ogranicza się do wąskiej liczebnie grupy, dla organizacji systemu penitencjarnego stanowi wyzwanie, dostrzegane zarówno przez praktyków, jak i badaczy zagadnień pedagogiki penitencjarnej. Nowa jakościowo grupa osób odmiennych kulturowo jest definiowana przez trzy właściwości, dzięki którym można ją wyodrębnić i opisać. Są to: a) właściwości deskryptywne, na ogół zewnętrzne i obserwowalne; b) właściwości autoidentyfikacyjne, czyli kategorie wewnętrzne, dzięki którym jednostka może sama siebie definiować; c) właściwości adaptacyjne, konstytuujące osobiste postawy jednostki wobec otoczenia kulturowego większości.

Wokół zagadnień wielokulturowości od niemal 30 lat narastają wyzwania, którym musi sprostać współczesny system penitencjarny, do czego powinny posłużyć zarówno gruntowne badania naukowe, jak i praktyczne propozycje dotyczące możliwości spełnienia nowych oczekiwań. W przypadku wyzwania badawczego podjętego w niniejszej publikacji w centrum uwagi znalazła się grupa skazanych muzułmanów, jako szczególna reprezentacja szerzej rozumianej grupy cudzoziemców. Otóż takie zawężenie wynika z czterech niezmiernie istotnych przesłanek. Pierwszą z nich jest specyfika odmienności ich kultury i obyczajowości, jaskrawo różnych od europejskich. Jeżeli w systemie penitencjarnym zaistnieją pewne perturbacje w wykonywaniu kary, to będą one dotykały najczęściej właśnie tych zjawisk, które są niestandardowe. Kolejną przesłanką jest złożony charakter odmienności religijnej tych skazanych, ponieważ w przypadku muzułmanów islam odnosi się do różnych sfer życia, a nie tylko do praktyki modlitwy czy obrządku. W ramach polskiego systemu penitencjarnego działają przepisy prawa chroniące swobody religijne, ale różne są poglądy na ich zasięg i znaczenie w codziennej pragmatyce więziennej, szczególnie jeśli wyznanie oddziałuje na wiele sfer aktywności i nie można go zawężać tylko do modlitwy. Trzecią przesłanką uzasadniającą koncentrację badań na mniejszości muzułmanów jest ich tożsamość, czyli wewnętrzny „rdzeń”, o wiele mniej plastyczny niż w przypadku skazanych obywateli krajów europejskich. Jak wskazują przykłady muzułmanów pochodzących z Kaukazu odbywających wyroki w polskich więzieniach, nie poddają się oni presji większości, aby rezygnować ze swych kulturowych zachowań i się uniformizować. Dla systemu penitencjarnego są grupą trudną, ponieważ akcentują swoją odrębność, a w konsekwencji wywołują reakcje podsystemów zaangażowanych w wykonywanie kary. Ostatnią przesłanką przemawiającą za koncentracją na sytuacji muzułmanów w aresztach i więzieniach są obecne realia społeczne. Procesy migracyjne dotyczą przede wszystkim fali migrantów ze świata islamu, wywołując we wszystkich krajach europejskich perturbacje, takie jak terroryzm czy izolacja enklaw muzułmańskich. Z drugiej strony obnażają braki systemowe w zakresie kontroli migracji, procesów integracji czy kształtowania skutecznego systemu bezpieczeństwa publicznego i wewnętrznego. To powoduje, że obecność wyznawców islamu, dodatkowo z różnych części świata muzułmańskiego, wyzwala wciąż nowe wyzwania dla systemu penitencjarnego, także w Polsce. Dochodzi do wyjątkowo interesującego naukowo zjawiska, kiedy system penitencjarny i jego ugruntowana kultura organizacyjna zmieniają się pod naciskiem odmienności kulturowej skazanych.

Prowadzone badania realizują zadania diagnostyczne i implementacyjne, łącząc wyniki analiz z kreacją strategii i metodyki procesów edukacji, możliwych do adaptacji do systemu penitencjarnego. Taka konwencja badań systemowych koncentruje się wokół eksploracji kultury organizacyjnej systemu, uwzględniając jej poziomy, podsystemy i reguły funkcjonalności. Suma podsystemów kształtuje jakość kultury organizacyjnej, która istnieje w systemie po to, aby wskazywać sposoby i kierunki rozwiązywania określonych trudności, a w badanym przypadku problemem jest reagowanie na wyzwania odmienności kulturowej skazanych. Zaprezentowane rozważania naukowe zmierzają w kierunku eksploracji podsystemów o dualnym charakterze. Analizowano podsystemy probabilistyczne, czyli cele realizowane przez system i aktywność personelu, oraz podsystemy deterministyczne, czyli reguły prawa penitencjarnego i rozwiązania organizacyjne. Niniejsza monografia prezentuje wyniki badań dotyczących fragmentu kultury organizacyjnej systemu penitencjarnego, pokazując, jak reaguje ona na wyzwania stawiane przez odmienność kulturową skazanych.

Katalog werbalizowanych wyzwań, które pojawiają się przed systemem penitencjarnym, ma charakter wielopoziomowy, ponieważ dotyczy różnych podsystemów kształtujących kulturę organizacyjną. Wśród oczekiwań wobec personelu więziennego znalazły się:

1. Konieczność zdefiniowania (nazwania, dookreślenia) relacji zachodzącej pomiędzy spotykającymi się w przestrzeni penitencjarnej zróżnicowanymi kulturowo uczestnikami.
2. Określenie przestrzeni do pracy penitencjarnej z przedstawicielami odmiennej kultury.
3. Uświadomienie motywacji do pracy penitencjarnej z osobami odmiennymi kulturowo.

Odpowiadając na tak sformułowane wyzwania, należy docierać do danych empirycznych, które pozwolą określić panujące w systemie tendencje do reagowania na obecność skazanych muzułmanów. Jest to próba odejścia od deklaratywnych reguł postępowania na rzecz ochrony odmienności kulturowej i swobód religijnych. Konieczne staje się zbadanie tej części kultury organizacyjnej systemu, która nie jest bezpośrednio obserwowalna czy opisana w dokumentach. Najważniejsze okazuje się dotarcie do osobistych poglądów personelu więziennego, które nie tylko definiują ich relacje z odmiennością, lecz także wyrażają chęć i determinację do respektowania tych zasad, które są formalnie deklarowane. Sposoby reagowania funkcjonariuszy na wyzwania wiążące się z odmiennością kulturową skazanych, a szczególnie muzułmanów, będą oscylowały między skrajnościami. Już na poziomie wstępnego rozpoznania problemu można przewidywać, że personel będzie przyjmował postawy wrogie, takie jak: przyzwolenie na dominację głównego nurtu kultury większości, preferowanie presji do uniformizacji mniejszości, która musi podporządkować się standardom kultury i obyczajowości większości, korzystanie z totalnych warunków więziennych w celu ograniczania możliwości reagowania na wyzwania wielokulturowości. Z drugiej strony będą to także stanowiska akceptujące różnorodność potrzeb i sposobów ich realizacji, np. ciekawość, zainteresowanie źródłami odrębności, dostrzeganie synergii we wzajemnych relacjach, uleganie oczekiwaniom odmienności. Problemem prowadzonych badań jest to, aby określić częstotliwość i popularność poszczególnych sposobów reagowania na wyzwania wielokulturowości, ponieważ jest to częściowy obraz kultury organizacyjnej systemu w tym zakresie.

Wśród wyzwań stawianych przed edukacją kształtującą kompetencje kulturowe funkcjonariuszy znalazły się:

1. Sformułowanie teleologii i metodyki edukacji wielokulturowej oraz międzykulturowej jako strategii zmiany w kulturze organizacyjnej systemu penitencjarnego.
2. Ocena strategii i sposobów wprowadzania zmiany do kultury organizacyjnej systemu, przy uwzględnieniu uwarunkowań prawno-organizacyjnych i postrzegania wielokulturowości przez personel więzienny.
3. Sprecyzowanie kierunków działania edukacyjnego i organizacyjnego w celu zmiany kultury organizacyjnej systemu penitencjarnego w taki sposób, aby zwiększyć funkcjonalność systemu reagującego na wyzwania wywołane wielokulturowością skazanych.

Koncepcja zrealizowanych badań diagnostycznych bierze pod uwagę dwa obszary naukowej eksploracji, podejmując zagadnienia teoretyczne i praktyczne. Przedstawiony zakres dociekań teoretycznych zasadniczo obejmuje dwa aspekty. Jeden z nich dotyczy podsystemu organizacyjnego, skupiając się na zagadnieniach prawa penitencjarnego, ochrony odmienności kulturowej i tożsamości osób pozbawionych wolności. Drugi aspekt teoretycznej analizy koncentruje się na źródłach różnorodności, wskazując na kulturowe i religijne konteksty odmiennych obyczajów, rytuałów, zachowań społecznych, które ugruntowuje wiedza o islamie i kulturze muzułmańskiej. Podbudowa teoretyczna stanowi podstawę do obserwacji sposobów reagowania personelu więziennego na wyzwania odmienności kulturowej skazanych. Wymiar praktyczny analiz wiąże się z wypracowaniem założeń modelu edukacji wielokulturowej i międzykulturowej, wykorzystywanego do inicjowania procesu zmiany w kulturze organizacyjnej systemu. Na podstawie wyników badań diagnostycznych opracowano zarys modelu edukacyjnego, który opowiada się za konkretną strategią edukacyjną dla penitencjarystyki oraz prezentuje aspekty teleologiczne i metodyczne. Rezultaty badań wśród funkcjonariuszy więziennych umożliwiły odpowiedź na wyzwania, które stoją przed systemem, ale co ważniejsze – wskazują na szansę zaistnienia edukacji wielokulturowej i międzykulturowej w organizacji.

Przestrzeń więzienna jako miejsce spotkania różnorodnych kultur niewątpliwie jest interesująca naukowo, dlatego niniejsza monografia stawia sobie za cel prezentację gruntownych badań diagnostycznych. Podjęta problematyka okazuje się również bardzo aktualna pod względem społecznym – jest pełna konfrontacji, wątpliwości i już na wstępie daje poczucie swego rodzaju niepewności. Opinie personelu więziennego dotyczące przestrzeni instytucji totalnej mogą zaskakiwać Czytelnika – pokazują one, że obraz wielokulturowych relacji w warunkach penitencjarnych może różnić się od obserwowanego w środowiskach otwartych. Wnioski z badań pozwalają sądzić, że temperatura emocji wywołanych zderzaniem respondentów z oczekiwaniami odmienności kulturowej z pewnością jest tak samo wysoka jak w codziennych realiach społecznych. [...]

Podziel się opinią

Komentarze

Trwa ładowanie
.
.
.
d2o1rp5
d2o1rp5
d2o1rp5
d2o1rp5

Pobieranie, zwielokrotnianie, przechowywanie lub jakiekolwiek inne wykorzystywanie treści dostępnych w niniejszym serwisie - bez względu na ich charakter i sposób wyrażenia (w szczególności lecz nie wyłącznie: słowne, słowno-muzyczne, muzyczne, audiowizualne, audialne, tekstowe, graficzne i zawarte w nich dane i informacje, bazy danych i zawarte w nich dane) oraz formę (np. literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe, plastyczne, fotograficzne) wymaga uprzedniej i jednoznacznej zgody Wirtualna Polska Media Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, będącej właścicielem niniejszego serwisu, bez względu na sposób ich eksploracji i wykorzystaną metodę (manualną lub zautomatyzowaną technikę, w tym z użyciem programów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji). Powyższe zastrzeżenie nie dotyczy wykorzystywania jedynie w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe oraz korzystania w ramach stosunków umownych lub dozwolonego użytku określonego przez właściwe przepisy prawa.Szczegółowa treść dotycząca niniejszego zastrzeżenia znajduje siętutaj