Sprawiedliwi i ich świat

Niniejsza publikacja, przedstawiająca tragiczną historię wielodzietnej rodziny Ulmów i ukrywanych przez nich Żydów z rodzin Szallów i Goldmanów, jest wynikiem badań prowadzonych w IPN. Dodatkowo, dzięki środkom Instytutu Studiów Strategicznych udało się zebrać kilkaset zdjęć ze zbiorów Józefa Ulmy, rozproszonych wśród mieszkańców Markowej i okolicznych wsi.

Książka Sprawiedliwi i ich świat otwiera nową serię wydawniczą IPN, poświęconą historii osób i instytucji pomagających Żydom podczas II wojny światowej. Jest to typowa praca o charakterze case study. Przedmiotem zainteresowania autora jest jednak nie tyle bohaterska rodzina Ulmów, ile wieś Markowa jako społeczność, której Ulmowie byli nieodrodną częścią. Przedstawiona została jej historia, zwłaszcza podczas II wojny światowej. Badania pozwoliły także na odkrycie innych nieznanych dotychczas przypadków ukrywania Żydów przez mieszkańców Markowej. Okazało się, że schroniło się tam co najmniej 25 Żydów, z których 17 przeżyło podczas okupacji. Tragedia Ulmów nie oznaczała załamania się spontanicznej akcji pomocy Żydom w Markowej. Mimo strasznych wieści o tej tragedii inne rodziny nadal ryzykowały życie swoje i swoich rodzin, ukrywając Żydów.