Samowar

Nie dająca się z niczym porównać powieść Samowar to książka skandaliczna i filozoficzna jednocześnie. Jej bohaterowie to bezradni pacjenci tajnego szpitala, którzy muszą żyć mimo tego, że ich egzystencja jest w gruncie rzeczy wegetacją. Dla Wellera nie ma tutaj zakazanych tematów i zakazanych myśli. Miłość, obowiązek, to, czym skończy się historia ludzkości i co jest przeznaczeniem człowieka – oto problemy, które rozwiązuje siódemka inwalidów w swoich potwornych doświadczeniach.

Samowar to nie tylko naczynie do gotowania wody. Samowarami nazywa się inwalidów do korzeni pozbawionych nóg i rąk. Po każdej z wojen pojawia się ich w Rosji wielu. Samowar ma wszystko, czego potrzeba – korpus do gotowania substancji, głowę do odparowywania, kranik. Bohaterowie książki Michaiła Wellera są samowarami. Samowary to ofiary historii. Byli czajnikami, stali się samowarami. Okropne jest życie samowarów. Wystarczy przedstawić je z zewnątrz. Lub zajrzeć w głąb siebie, sowieckiego klocka, totalitarnej kaleki, inwalidy pierestrojki. Zresztą, coś go jeszcze czeka.

Wellerowski Samowar ma złożoną strukturę rozpaczy: od lamentu spowiedzi do ironii, od thrillera do pornografii, od politycznej kryminału do wyznania miłości. Szokują sceny przedstawiające życie erotyczne samowarów. Powrót ideologicznych „klocków" do skrzywionego jestestwa może wywoływać wstrząs. Ale lepsze to, niż łajdactwa polityki. My, samowary, tak uważamy.

Książki Michaiła Wellera są odbierane w Rosji jako wyjątkowo kontrowersyjne. Tak jest również w przypadku Samowaru. Skrajna, szokująca otwartość niespotykanej dotąd w literaturze tego typu sceny erotycznej wywołała spór krytyków czy można publikować coś takiego. Dużo w tej powieści nieprzyzwoitych słów, nieprzyzwoitych scen, i najważniejsze – nieprzyzwoitych myśli. Dlatego nie wolno jej dawać dzieciom, lepiej również, aby nie czytali jej ludzie z chwiejną psychiką. Nie powinni czytać jej ludzie, którzy nie lubią nieprzyzwoitości. Szczerze mówiąc, dobrze by było, gdybyś i ty jej nie czytał. Możliwe, że w ogóle nie należałoby jej czytać.